آپدیت 1402/04/31
ریمپ کردن ECU
امروزه یکی از اصطلاحاتی که در بازار تعمیرات خودرو فراوان شنیده میشود عبارت ریمپ کردن ECU یا موتور است. طی سلسله مقالاتی به این موضوع پرداخته خواهد شد. در این مقاله بهعنوان معرفی به مفهوم این اصطلاح پرداخته خواهد شد.
تیونینگ کردن و ریمپینگ (Tuning and Remapping)
بهصورت کلی هر نوع تغییری سختافزاری یا نرمافزاری که سبب ایجاد تغییرات نسبت به حالت کارخانهای در خودرو میشود تحت عنوان کلی تیونینگ کردن خودرو شناخته میشوند. تیونیگ کردن یکی از بخشهای جذاب در شاخه خودرو به شمار میرود که مشتریان خاص خود را دارد. تیونینگ کردن در همه سیستمهای خودرو مانند سیستم موتور، انتقال قدرت، شاسی، بدنه و الکتریکی امکانپذیر است. البته در ایران تیونینگ کردن در حوزه موتور و بدنه شناختهشدهتر است. ریمپ کردن ECU بخشی از فرایند تیونینگ کردن است به تغییرات نرمافزاری ممکن در یونیتها میپردازد.
آموزش صفر تا صد ریمپ خودرو با مدرک معتبر از دانشگاه صنعتی شریف
مپ و ریمپ (Map and Remap)
از نظر لغوی کلمه ریمپ از دو بخش Re+map ساخته شده است. پیشوند Re به مفهوم انجام دوباره (مجدد) یک کار است و مپ به معنی نقشه (نقشه کار یا نقشه راه) است؛ بنابراین اگر بخواهیم کلمه Remap را ترجمه تحت الفظی کنیم به عبارت نقشه کار مجدد خواهیم رسید. اگر بدانیم مفهوم map در کنترل یونیت به چه معنی است، برداشت مناسبی از تغییر آن خواهیم داشت.
مفهوم مپ
هر کنترل یونیت الکترونیکی یا همان ECU (Electronic Control Unit) برای مدیریت بخشی از سیستم الکتریکی استفاده میشود. این کنترل یونیتها اطلاعات را از سنسورهای (Sensors) مختلف دریافت میکنند و بر اساس برنامه تعیین شدهای به عملگرها (Actuators) فرمان میدهد. بهصورت کلی برنامهای که Ecu با آن به عملگرهای مرتبط فرمان میدهد را مپ مینامند. شکل 1 نمونهای از مپ سهبعدی مرتبط با پارامترهای سوخت در ایسیو موتور را نشان میدهد
شکل 1- نمونهای از مپ سهبعدی در کنترل یونیت موتور – مپ سوخت
شکل 1 نمونه مپ سهبعدی را نشان میدهد، تفسیر نقشههای سهبعدی دشواریهای خاص خود را دارد؛ بنابراین در بسیاری از نرمافزارها از جداول ماتریسی دوبعدی استفاده میکنند. شکل 2 نمونهای از جداول مپ یک ایسیو را نشان میدهد.
شکل 2- نمونه مپ جدولی در ECU موتور – مپ سوخت
همانطور که در شکل 2 مشخص است، درک و تفسیر نقشههای دوبعدی بسیار سادهتر از موارد سهبعدی است؛ بنابراین بیشتر ریمپ کاران از این نقشهها استفاده میکنند.
مپ ایسیو از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
به روشهای مختلف میتوان اطلاعات نمایشدادهشده در map ایسیو دستهبندی کرد. شکل 3 نیز یکی از روشهای دستهبندی را نشان میدهد.
شکل 3- اجزا تشکیلدهنده مپ ایسیو
اطلاعات دریافتی
همه کنترل یونیتها برای تجزیه و تصمیمگیری نیاز به اطلاعات دارند. مرجع دریافت این اطلاعات سنسورهای مرتبط با آن ایسیو و یا اطلاعات دریافتی از ECUهای دیگر است. بهعنوان نمونه از اطلاعات موجود در مپ ECU موتور از دادههای دریافتی از سنسورهای مختلف مانند سنسور، دور موتور، دور میلسوپاپ، دمای هوای ورودی، فشار هوای ورودی و گاهی فشار ریل سوخت، میزان فشردهشدن پدال گاز و… تشکیل شده است. معمولاً در فرایند ریمپ کردن ECU این اطلاعات دریافتی تغییر داده نمیشود.
دستورات
یونیتها متناسب با اطلاعات دستورهای لازم را برای عملگرها مرتبط ارسال میکنند. بهعنوانمثال ECU موتور بر اساس اطلاعات دریافتی، فرمان میزان آوانس یا ریتارد جرقه، مدتزمان باز بودن انژکتور، مدت و زمان باز بودن شیر برقی کنیستر، میزان بازشدن دریچه گاز (برقی)… را به عملگرهایی مانند انژکتور و کویل و…. میدهد. این بخشی است معمولاً در فرایند ریمپ کردن تغییر داده میشود.
هرچه بین اطلاعات دریافتی و دستورات صادر شده در یونیتها تناسب بیشتری وجود داشته باشند. کیفیت فرایندها در آن کنترل یونیت دقیقتر انجام میشود.
شاخصهای کیفیت عملکرد ECU و بهبود آن
اینکه عملکرد یک کنترل یونیت دارای کیفیت مطلوب و دیگری کیفیت متوسط هستند به پارامترهای متفاوتی بر میگردد. شکل 4 بهصورت خلاصه این شاخصها را بیان میکند.
شکل 4- عوامل تعیینکننده در کیفیت عملکرد ECU
در شکل 4 مشاهده میشود عوامل سختافزاری، شامل کیفیت سنسورها، عملگرها، دسته سیم و ECU است که به دلیل استاندارد بودن این موارد امکان ایجاد تغییرات در آنها بهراحتی وجود ندارد. معمولاً این تغییرات تحت پوشش تغییرات سختافزاری تیونینگ کردن (Tuning) امکانپذیر است
در کنار تغییرات سختافزاری، تغییرات نرمافزاری و بهینهسازی برنامه نیز وجود دارد. این همان بخشی است که به ریمپ کردن ECU ارتباط دارد.
آیا مپ یونیتها همیشه بهترین حالت تعریف شده است؟
پاسخ به این سؤال دلیل نیاز به ریمپ کردن ECU را بیان میکند. شکل 5 بهصورت خلاصه دلایل نیاز به ریمپ کردن ECU را معرفی میکند.
شکل 5- دلایل نیاز به ریمپ کردن ECU
شرکتهای خودروساز بر اساس تحلیل نرمافزاری و آزمایش در محیط واقعی بهازای اطلاعات دریافتی حالت ایدئال شرکتی را در نظر میگیرند. در این حالت ایده آل، هزینههای تولید، دوام قطعه، کاهش مصرف سوخت، کنترل آلایندگی بر اساس استاندارد موجود، در نظر گرفته میشود. بنابراین به عنوان نمونه ممکن است حداکثر کارایی یک موتور در نظر گرفته نشود، چون این کار ممکن است باعث افزایش میزان مصرف یا آلایندگی شود. بنابراین با اینکه امکان ایجاد رسیدن به حداکثر توان ممکن در ان موتور توسط شرکت خودرو ساز فراهم است با در نظر گرفتن پارامترهای دیگر، مپ ECU در حالت کارخانه ای حداکثر گشتاور یا توان را ایجاد نخواهد کرد. پس اگر فردی بخواهد از حداکثر توانمندی یک سیستم مانند موتور استفاده کند میتواند تغییراتی در مپ عملکرد سیستم ایجاد کند که منجر با افزایش توان و گشتاور موتور (یا هر سیستم دیگری) شود. اما باید بخاطر داشت این تغییرات قطعاً سبب افزایش استهلاک، مصرف و میان الایندگی نیز خواهد شد. یکی از کاربردهای ریمپ جهت استفاده در انواع مسایقات خواهد بود که در انجا میزان مصرف، استهلاک و سای موارد ازش کمتری نسبت به توان و قدرت و دور موتور خواهند داشت.
علاوه بر این گاهی نسخه اولیه نرمافزاری ECUها دارای مشکلاتی هستند که بعداً حین استفاده مشخص میشود برای این موارد شرکتها معمولاً بروز رسانیهایی را ارائه میدهند که در واقع همان ریمپ کردن اما از نوع کارخانهای است. بهعنوان نمونه آپدیتهای فراوانی که در سیستمهای مالتی پلکس ایرانی وجود دارد میتواند شاهدی بر این مورد باشد.
در کنار این دو مورد گاهی متناسب با اقلیم یا آبوهوا یا کشور برخی تغییرات ضروری به نظر میرسد. بهعنوانمثال تفاوت کیفیت سوخت در کشورهای مختلف میتواند یکی از دلایل نیاز به ریمپ کردن باشد
آنچه در این مقاله آمد بررسی مفهوم ریمپ کردن ECU و دلایل احتمالی انجام این کار است.در مقالههای بعدی در مورد ابزار و روش ریمپ کردن ECU توضیحات بیشتری داده میشود.( 3 روش ریمپ کردن ایسیو خودرو ) فراموش نکنید که ریمپ کردن فقط در شرایط خاص (در موارد ذکر شده) توصیه میشود بهصورت کلی دستکاری برنامه یونیتها صحیح نخواهد بود.
نویسنده: مهندس بهروز خطیبی