صنعت خودرو یکی از بزرگ‌ترین صنایع هر کشور به شمار می‌رود و حتی در کشوری که در آن تولید خودرو انجام نمی‌شود، مقوله خدمات خودرویی مخصوصاً خدمات پس از فروش، یکی از مشاغل رایج در آن جامعه به شمار می‌رود. یکی از این مشاغل در این حوزه، برق کار خودرو یا به اصطلاح رایج در جامعه، باتری‌ساز خودرو میباشد.
در این مقاله به شرح فعالیت‌های این حرفه و روش توسعه شغلی آن پرداخته میشود. نظر به اینکه این مقاله ادامه مطالب ارائه شده در بخش تعمیرکار موفق میباشد، پیشنهاد میشود اگر مقاله قبلی با عنوان چگونه تعمیرکار خودرو خوبی شویم؟ را نخوانده اید ابتدا آن را مطالعه کنید.
مشاغل مرتبط با برق کار خودرو
باتوجه‌به رشد صنعت برق و الکترونیک استفاده از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی خودرو روزبه‌روز در حال افزایش است. نگاهی به روند رشد صنعت خودرو و افق آینده آن این موضوع را نشان می‌دهد که خدمات در این حوزه آینده بسیار مطلوبی را خواهند داشت؛ بنابراین میتوان مطمئن بود که با انتخاب مشاغل مرتبط با این بخش و البته اجرای توسعه شغلی پیشنهادی، آینده شغلی خوبی در پیش‌رو خواهد بود.
اگرچه امروزه برای فعالیت در بخش خدمات خودرویی نیاز به دید گسترده و ترکیبی از علوم و دانش‌های مختلفی است اما در این بخش به مشاغلی پرداخته میشود که دانش مربوط به برق و الکترونیک در آن کاربرد بیشتری داشته باشد. شاید در نگاه اول به نظر برسد تنها یک شغل در این بخش وجود دارد اما با دید جامع‌تر میتوان مشاهده کرد علاوه بر شغل به‌اصطلاح باتری‌سازی مشاغل دیگری نیز وجود دارند که به شاخه برق و الکترونیک ارتباط بیشتری دارند. مشاغل عنوان شده در نمودار زیر میتواند بخش مهمی از حرفه‌های در این بخش باشند.
باتری‌ساز
معروف‌ترین شغلی که در بخش برق کار خودرو به ذهن می‌رسد شغل باتری‌سازی است. شاید استفاده از کلمه باتری‌ساز برای این شغل کلمه مناسبی نباشد چون در واقع یک باتری‌ساز علاوه بر بررسی سیستم باتری و رفع عیب در این قسمت فعالیت‌های بسیار زیاد دیگری مانند بررسی و تعمیرات سیستم شارژ، سیستم استارت، سیستم روشنایی، سیستم تهویه مطبوع (بخاری و کولر) سیم‌کشی‌های مختلف در خودرو، قفل مرکزی و … را نیز انجام می‌دهد. عبارت خدمات برق خودرو عنوان مناسب‌تری برای این شغل است. تعمیرگاه این شغل فضای قرارگرفتن خودرو را ندارد. اگرچه وجود این فضا بسیار مؤثر خواهد بود. شکل 2 نمونه‌های از این نوع تعمیرگاه را در سطح شهر نشان می‌دهد.
شکل 2- شغل باتری‌سازی
یکی از موارد بسیار مهم در این شغل آشنایی با نقشه های مختلف خودروها و توانایی نقشه خوانی و تحلیل آنها برای عیب یابی میباشد. توجه کنید که هر چه خودرو به روز تر باشد نیاز به دانش بیشتری در این بخش است و البته دستمزد و درآمد بالاتری نیز در پی خواهد داشت. دوره‌های کوتاه برق تحت عنوان کارگاه برق خودرو میتواند بسیاری از نیازها را برطرف کند.برای اطلاع از عناوین و سر فصل های تدریس میتوانید با سایت ایمگ بخش آموزش سیستم های الکتریکی مراجعه کنید.
تعمیر سیستم‌های مالتی پلکس
شاید برای شما یا اطرافیانتان پیش‌آمده باشد که پس از نصب یک رادیو ضبط روی خودرو، آن سیستم کار نکند درحالی‌که وقتی همان سیستم را روی یک خودرو دیگری نصب کنیم به راحت فعال شود. بخشی از مشکلات از این قبیل به آشنایی با سیستم‌های مالتی پلکس و شبکه در خودرو مربوط میشود. سیستم‌های خودروها مالتی پلکس یا عبارت برق خودرو پیشرفته حوزه فعالیت بخش دیگری از شاغلان خودرویی به شمار می‌رود.
در واقع میتوان گفت این مسیر، راه توسعه شغلی مناسبی برای فعالان در بخش باتری‌سازی میباشد. شبکه در خودروهای امروزی یکی از جزا جدانشدنی به شمار می‌رود بنابراین میتوان آینده شغلی مناسبی برای این بخش متصور شد. عملکرد اجزا در شبکه، مفاهیم عمومی، روش عیب‌یابی در شبکه، فعال و غیرفعال آپشن‌های موجود روی خودروها در حوزه تعمیر و سرویس شبکه خودرو میباشد. معمولاً در سطح شهر شما تعمیرگاهی تحت عنوان تعمیرات شبکه خودروها مشاهده نمی‌کنید. اما عنوانی تحت عنوان تعمیرات تخصصی برق میتواند این دسته را شامل شود. اگر می‌خواهید وارد بخش تعمیرات الکتریکی در خودروهای روز خارجی شوید آشنایی با دانش و فعالیت‌های عملی و نقشه‌های مربوطه از ضروریات اصلی این شغل است. برای آشنایی با سرفصل‌های این بخش میتوانید به کارگاه آموزشی سیستم‌های مالتی پلکس خودرو در بخش کارگاه آموزشی سیستم‌های برقی مراجعه کنید.
تعمیرات ECU
خودروهای روز دارای تعداد زیادی واحدهای الکترونیکی است که وظیفه کنترل اجزا الکتریکی را بر عهده دارند. این اجزا الکترونیکی، به نام کنترل یونیت یا ECU در بازار شناخته می‌شوند مانند:
ECU موتور
ECU ایربگ
ECU واحد ترمز ABS ، BSI ، BCM ، FN ، CCN و …
همانطور که ملاحظه میشود تعداد بسیار زیادی واحد کنترل یونیت الکترونیکی در خودروها وجود دارد که مانند هر قطعه دیگری دچار خرابی می‌شوند یکی از مشاغل رایج در این حوزه تعمیرات برقی خودرو بخش تعمیرات ECU میباشد. باوجوداینکه شرکت‌های خودروساز عموماً به این شغل نظر مساعدی ندارند. اما به دلیل تفاوت قیمت‌های تعمیرات و خرید قطعه نو، این شغل با اقبال زیادی در بازار ایران رو برو است.
شایدبتوان گفت این شغل به نوعی شغل بین رشته ای به شمار می‌رود بخش بیشتر آن به حوزه الکترونیک مرتبط است اما به دلیل اینکه داشتن دیدگاه مکانیکی جهت تشخیص عمومی خرابی‌های مرتبط در خودرو به عنوان یک عامل تعیین کننده موثر است میتوان گفت اطلاعات مکانیکی نیز به رشد و توسعه حرفه‌ای این شغل کمک فراوانی خواهد کرد. برخی از کنترل یونیت‌ها در حوزه ایمنی خودرو قرار دارند تعمیرات این موارد حساسیت بسیار زیادی را نیاز دارد به همین دلیل داشتن دانش تخصصی در انتخاب و اعمال تعمیر و یا حتی انجام ندادن تعمیرات میتواند به مرگ و زندگی افراد گره بخورد. شرکت در دوره‌های تعمیرات و فوت‌وفن‌های آن از ضروریات ورود به این شغل میباشد. در بهترین حالت پیشنهاد میشود فردی وارد این دوره شود که از کلیات سیستم‌های برقی و الکترونیکی مطلع باشد تا بتواند تعمیرکار ECU خوبی شود. اطلاعات کاربردی در مورد IC و مقاومت‌های مورداستفاده در یونیت‌ها، وظیفه هرکدام از ICها ، نحوه خواندن IC ها، پیداکردن ICهای معادل، دیتا شیت‌های مربوط به پین اوت‌های یونیت‌ها، شیوه‌های عیب‌یابی عمومی و تخصصی و … برای اطلاع از دوره‌های ایمگ در حوزه تعمیرات ECU به کارگاههای تخصصی مراجعه کنید.
نصاب سیستم صوتی تصویری و دزدگیر در مشاغل مرتبط با برق کار خودرو
یکی از مشاغلی که در بازار ایران طرف‌داران خاص خودش را دارد شغل نصب تجهیزات صوتی و تصویری است. البته عموماً این متخصصین فعالیت در حوزه نصب دزدگیرها را نیز بر عهده دارند. گاهی نیز موارد مربوط به بررسی و عیب‌یابی سیستم تهویه مطبوع (کولر) نیز توسط این افراد انجام میشود.
سیستم‌های صوتی و تصویری در واقع نوعی آپشن به شمار می‌روند. اگرچه سیستم صوتی ساده در خودروهای قدیمی نیز وجود دارد اما اگر به منوی رادیو ضبط‌های امروزی توجه بیشتری کنید ملاحظه میشود که تمامی امکانات آنها در یک سیستم صوتی متعارف قابل‌استفاده نمی‌باشد بنابراین هنگام انتخاب یک سیستم، دانش لازم برای ایجاد تناسب بین تجهیزات موردنیاز یکی از ضروریات توانمندی‌های افراد شاغل در این گروه است. اگر افراد در این شغل به فکر توسعه شغلی باشند بهترین پیشنهاد برای آنها ورود به بحث نصب و عیب‌یابی آپشن‌های خودرو میباشد. شغلی که باتوجه‌به شرایط بازار و ورود خودروها مختلف در آن، دارای آینده شغلی جذابی میباشد. آپشن‌هایی مانند:
مانیتور دنده عقب
سانروف
هد لایت
کروز کنترل‌ها
ردیاب خودرو
فقط بخشی از بازار بزرگ آپشن‌های خودرو را در بر می‌گیرد. با شرکت در کارگاههای آموزشی نصب و کالیبراسیون آپشن‌ها که در کارگاههای الکتریکی خودرو ارایه میشود میتوان در پیشرفت این مسیر شغلی قدم برداشت.
ریمپ کار
یکی دیگر از مشاغلی که در چند سال اخیر در حوزه برق کار خودرو، بازاری برای خود پیدا کرده است که به ایجاد برخی تغییرات در برنامه‌های داخلی یونیت‌های الکترونیکی یا اصطلاحات تغییر در Map آن یونیت کنترل می باشد ریمپ کردن (Remaping) است.
نحوه استفاده از سخت‌افزارهای مورداستفاده در این بخش، نحوه دریافت اطلاعات، روش خواندن آنها، مقایسه و تغییر دادن به سطح مطلب از جمله مواردی است که یک ریمپ کار حرفه‌ای باید از آن مطلع باشد. اگرچه در برخی موارد از این دانش جهت استفاده‌های نادرست مانند کم‌کردن کیلومتر خودروها استفاده میشود اما در کنار این استفاده نادرست تغییرات، تصحیح برخی خطاهای کد های رایج در ایسیوها از قابلیت‌های مفید این مشاغل بشمار می‌رود.
در کنار این موارد، ریمپ کردن یکی از رویه‌های متداول در بحث تیونیگ خودروها (تیونینگ موتورها) نیز به شمار می‌رود و خودروهایی که برای شرایط خاص مسابقات آماده می‌شوند نیز از دانش استفاده می‌کنند؛ بنابراین به افرادی که علاقه‌مند به کار و توسعه شغلی در بخش تیونیگ خودروها (مخصوصاً تیونیگ موتور) هستند، پیشنهاد آموزش‌های مربوط به کار در این بخش را به‌عنوان یکی از راه‌های پیشرفت در نظر بگیرند. گروه ایمگ باتوجه به این موارد دورهای آموزشی زیادی این بخش ارائه می‌دهد که آنها را میتوانید در بخش کارگاه های برقی خودرو ملاحظه کنید.
پشت آمپر ساز در مشاغل مرتبط با برق کار خودرو
یکی دیگر از مشاغل مرتبط با گروه برق و الکترونیک تعمیر صفحه نشان‌دهنده‌های خودرو است که در بازار به پشت آمپر سازی شناخته میشود. شاید تعداد پشت آمپر سازان امروزه کمتر از گذشته، مخصوصاً زمانی که صفحه‌های نشان‌دهنده بیشتر از اجزا مکانیکی تشکیل می‌شدند، است.
باتوجه‌به اینکه صفحه‌های نشان‌دهنده امروزه از تجهیزات الکترونیکی مثل استپر موتورها، بوردهای الکترونیکی، ICهای مختلف و LCDهای تک‌رنگ و یا رنگی تشکیل شده‌اند عموماً تعمیرات این بخش بر عهده گروه تعمیر کاران ECU و ریمپ کاران میباشد؛ بنابراین به افراد شاغل در این بخش پیشنهاد میشود روش تعمیرات ECU و ریمپ کردن را به‌عنوان توسعه شغلی در نظر بگیرند تا از تحولات این رشته دور نمانند.