آب بندی سوپاپ ها

 بخش 1

یکی از اجزا مهم در موتورهای چهار زمانه سوپاپ‌های سیلندرها هستند. در واقع سوپاپ‌ها مجاری ورودی و خروجی موتور را کنترل می‌کنند. عملکرد سوپاپ‌ها در یک موتور بسیار پراهمیت است. کارکرد غیرطبیعی آنها می‌تواند باعث کاهش قدرت موتور، اتلاف انرژی، مصرف بیش از حد، جوش آوردن موتور شود؛ بنابراین بررسی عملکرد سوپاپ یکی از موارد بسیار مهم در کنترل‌های موتور می‌باشد. جهت طولانی نشدن محتوی، در این بخش فقط به بررسی آب بندی سوپاپ پرداخته می‌شود.

آب بندی سوپاپ‌ها

یکی از اصطلاحات رایج در خودرو، اصطلاح آب‌بندی است. معمولاً آب‌بندی به مفهوم جلوگیری از عبور ناخواسته سیالات از یک سمت به سمت دیگر مجموعه آب‌بندی‌شده می‌باشد. آب‌بندی بودن سوپاپ به معنی آن است که اگر سوپاپ در محل خود قرار داشته باشد (نشسته باشد) نباید هیچ‌گونه سیالی بتواند (در فشار مخصوص) از آن عبور کند. برای این کار سوپاپ‌ها و محل نشیمن‌گاه آنها را به‌صورت مخروطی می‌سازند تا هنگام نشستن سوپاپ عمل آب‌بندی باکیفیت بهتری انجام شود.

مجموعه سوپاپ و سیت سوپاپ1- سوپاپ 2- نشیمن‌گاه روی سوپاپ
3- محل نشستن سوپاپ روی سیت سوپاپ 4- سیت سوپاپ
شکل 1- مجموعه سوپاپ و سیت سوپاپ

برای آب بندی سوپاپ‌ها مطابق شکل 2 ،باید توجه کرد که به دلیل آنکه بین قسمت مخروطی سوپاپ و سیت آن عضو سومی برای آب‌بندی دقیق وجود ندارد، باید با تغییر زاویه بین زاویه قسمت مخروطی سوپاپ و سیت، آب‌بندی مناسب را ایجاد کرد. ازاین‌رو زاویه قسمت سیت سوپاپ را 45 یا 30 درجه در نظر گرفته می‌شود. استفاده از سوپاپ‌ها با که زاویه نشیمن‌گاه (سیت) 45 درجه آب‌بندی بهتری داشته اما راندمان حجمی را کاهش می‌دهد. درحالی‌که استفاده از سوپاپ با زاویه نشیمن‌گاه 30 درجه آب‌بندی ضعیف‌تر شده ولی راندمان حجمی افزایش می‌یابد.

1- سر سیلندر 2- سیت سوپاپ 3- سوپاپ 4- محل نشیمن‌گاه روی سوپاپ 5- زاویه نشیمن‌گاه روی سوپاپ
شکل 2- زوایای سوپاپ و سیت سوپاپ

باتوجه‌به مطالب ذکر شده برای سوپاپ با زاویه ۴۴ درجه زاویه سیت آن ۴۵ درجه و برای سوپاپ با زاویه ۲۹ درجه زاویه سیت آن را ۳۰ درجه در نظر می‌گیرند. با این طرح محل تماس قسمت مخروطی سوپاپ از سطح به خط تبدیل می‌شود؛ بنابراین با درنظرگرفتن نیروی فنر که به سوپاپ اعمال می‌شود با کاهش سطح تماس سوپاپ و سیت فشار زیاد شده و عمل آب‌بندی و انتقال حرارت سوپاپ بهتر می‌شود. ضمن آنکه از قفل شدن یا گیرکردن سوپاپ درون سیت جلوگیری می‌شود.

سیت و سوپاپ آب‌بندی‌شده شکل 3- سیت و سوپاپ آب‌بندی‌شده و آب‌بندی نشده

روش تشخیص آب بندی سوپاپ

روش‌های مختلفی برای تشخیص آب بندی سوپاپ‌ وجود دارد که در شکل 4 به برخی از معروف‌ترین روش‌ها اشاره شده است.

روش‌های تشخیص آب بندی بودن سوپاپشکل 4- روش‌های تشخیص آب بندی سوپاپ‌

بررسی بدون بازکردن موتور

برای بررسی روش خلأ سنجی به مقاله تست خلاسنجی در همین سایت مراجعه کنید.
برای بررسی روش فشارسنجی به مقاله تست فشار مراجعه کنید.

بررسی پس از بازکردن سرسیلندر

بررسی آب بندی سوپاپ با تست مایعات: برای بررسی آب‌بندی سوپاپ‌ها پس از بازکردن سر سیلندر ازروی موتور می‌توان با کمک مقداری آب (یا ترجیحاً نفت که بعداً باعث زنگ‌زدگی هم نشود) هم از قسمت پشت سوپاپ و هم از قسمت جلو سوپاپ اقدام به بررسی آب‌بندی بودن سوپاپ کرد. فیلم‌های 1 و 2 این دو روش را نشان می‌دهد.

نکته کاربردی: برای آنکه نشتی نفت از سوپاپ‌ها بهتر مشخص شود می‌توان کمی پودر تالک یا پودر جدایش که در ریخته‌گری استفاده می‌شود را به کف سر سیلندر پاشیده تا به‌راحتی نشتی نفت مشخص شود.
بررسی آب بندی سوپاپ با کمک دستگاه خلأ: درصورتی‌که تعداد موارد برای بررسی زیاد باشد می‌توان از ابزار مخصوص بررسی آب‌بندی سوپاپ استفاده کرد. همانطور که در فیلم 3 و 4 ملاحظه می‌شود یک دستگاه ایجاد فشار منفی (خلأ) برای این آزمایش کافی است.

همانطور که در فیلم مشاهده می‌شود سرعت عمل این آزمایش بسیار بالا بوده و می‌توان گفت از دقت و کیفیت بسیار مناسبی هم برخوردار است. البته همانطور که ذکر شد از این روش برای زمانی که تعداد زیادی مورد برای آزمایش وجود دارد می‌توان استفاده کرد.

بررسی آب بندی سوپاپ با مشاهده اجزا

همانطور که در شکل 5 ملاحظه می‌شود پس از بازکردن مجموعه سوپاپ ازروی سرسیلندر با مشاهد و اندازه‌گیری بخش نشیمن‌گاه روی سوپاپ و سیت سوپاپ روی سرسیلندر به آب‌بندی بودن آن پی برد

بررسی آب‌بندی شکل 5- بررسی آب بندی سوپاپ‌ با مشاهده سوپاپ و سیت سوپاپ

ادامه مطلب را در بخش دوم مقاله مطالعه کنید. این موارد و موارد بیشتر در دوره آموزش موتور و یا در دوره آموزش مبانی مکانیک خودرو به هنرجویان به‌صورت عملی آموزش داده می‌شود.

نویسنده:مهندس بهروز خطیبی

3 4 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
keyboard_arrow_up