بخش 1
یکی از اجزا مهم در موتورهای چهار زمانه سوپاپهای سیلندرها هستند. در واقع سوپاپها مجاری ورودی و خروجی موتور را کنترل میکنند. عملکرد سوپاپها در یک موتور بسیار پراهمیت است. کارکرد غیرطبیعی آنها میتواند باعث کاهش قدرت موتور، اتلاف انرژی، مصرف بیش از حد، جوش آوردن موتور شود؛ بنابراین بررسی عملکرد سوپاپ یکی از موارد بسیار مهم در کنترلهای موتور میباشد. جهت طولانی نشدن محتوی، در این بخش فقط به بررسی آب بندی سوپاپ پرداخته میشود.
آب بندی سوپاپها
یکی از اصطلاحات رایج در خودرو، اصطلاح آببندی است. معمولاً آببندی به مفهوم جلوگیری از عبور ناخواسته سیالات از یک سمت به سمت دیگر مجموعه آببندیشده میباشد. آببندی بودن سوپاپ به معنی آن است که اگر سوپاپ در محل خود قرار داشته باشد (نشسته باشد) نباید هیچگونه سیالی بتواند (در فشار مخصوص) از آن عبور کند. برای این کار سوپاپها و محل نشیمنگاه آنها را بهصورت مخروطی میسازند تا هنگام نشستن سوپاپ عمل آببندی باکیفیت بهتری انجام شود.
1- سوپاپ 2- نشیمنگاه روی سوپاپ
3- محل نشستن سوپاپ روی سیت سوپاپ 4- سیت سوپاپ
شکل 1- مجموعه سوپاپ و سیت سوپاپ
برای آب بندی سوپاپها مطابق شکل 2 ،باید توجه کرد که به دلیل آنکه بین قسمت مخروطی سوپاپ و سیت آن عضو سومی برای آببندی دقیق وجود ندارد، باید با تغییر زاویه بین زاویه قسمت مخروطی سوپاپ و سیت، آببندی مناسب را ایجاد کرد. ازاینرو زاویه قسمت سیت سوپاپ را 45 یا 30 درجه در نظر گرفته میشود. استفاده از سوپاپها با که زاویه نشیمنگاه (سیت) 45 درجه آببندی بهتری داشته اما راندمان حجمی را کاهش میدهد. درحالیکه استفاده از سوپاپ با زاویه نشیمنگاه 30 درجه آببندی ضعیفتر شده ولی راندمان حجمی افزایش مییابد.
1- سر سیلندر 2- سیت سوپاپ 3- سوپاپ 4- محل نشیمنگاه روی سوپاپ 5- زاویه نشیمنگاه روی سوپاپ
شکل 2- زوایای سوپاپ و سیت سوپاپ
باتوجهبه مطالب ذکر شده برای سوپاپ با زاویه ۴۴ درجه زاویه سیت آن ۴۵ درجه و برای سوپاپ با زاویه ۲۹ درجه زاویه سیت آن را ۳۰ درجه در نظر میگیرند. با این طرح محل تماس قسمت مخروطی سوپاپ از سطح به خط تبدیل میشود؛ بنابراین با درنظرگرفتن نیروی فنر که به سوپاپ اعمال میشود با کاهش سطح تماس سوپاپ و سیت فشار زیاد شده و عمل آببندی و انتقال حرارت سوپاپ بهتر میشود. ضمن آنکه از قفل شدن یا گیرکردن سوپاپ درون سیت جلوگیری میشود.
شکل 3- سیت و سوپاپ آببندیشده و آببندی نشده
روش تشخیص آب بندی سوپاپ
روشهای مختلفی برای تشخیص آب بندی سوپاپ وجود دارد که در شکل 4 به برخی از معروفترین روشها اشاره شده است.
شکل 4- روشهای تشخیص آب بندی سوپاپ
بررسی بدون بازکردن موتور
برای بررسی روش خلأ سنجی به مقاله تست خلاسنجی در همین سایت مراجعه کنید.
برای بررسی روش فشارسنجی به مقاله تست فشار مراجعه کنید.
بررسی پس از بازکردن سرسیلندر
بررسی آب بندی سوپاپ با تست مایعات: برای بررسی آببندی سوپاپها پس از بازکردن سر سیلندر ازروی موتور میتوان با کمک مقداری آب (یا ترجیحاً نفت که بعداً باعث زنگزدگی هم نشود) هم از قسمت پشت سوپاپ و هم از قسمت جلو سوپاپ اقدام به بررسی آببندی بودن سوپاپ کرد. فیلمهای 1 و 2 این دو روش را نشان میدهد.