روش تنظیم دستی چراغ‌های جلو

سیستم روشنایی در خودروها عموماً به دو دلیل ایجاد ایمنی و آسایش در هنگام رانندگی و همین‌طور جذابیت بصری استفاده می‌شوند. از بین مجموعه چراغ‌های مرتبط با سیستم روشنایی خودرو، چراغ‌های جلو نقش بسیار مهمی در ایمنی رانندگی در هنگام شب را بر عهده دارند. در مقاله سیستم روشنایی چراغ جلو در مورد انواع و اجزا این سیستم نکاتی ارائه شد. در این مقاله به یکی از مسایل بسیار مهم در مورد سرویس و نگهداری این مجموعه، یعنی تنظیم چراغ های جلو پرداخته خواهد شد .

سرویس و نگهداری مجموعه چراغ جلو

ممکن است در هنگام رانندگی در شب با این مشکل مواجه شده‌اید که مسیر روبرو را به‌درستی نمی‌توانید مشاهده کنید. یا نور چراغ جلو راننده پشت سر از طریق آینه میانی یا آینه‌های جانبی آزاردهنده است و یا نور راننده روبرویی مستقیم به چشمان شما برخورد کرده و باعث آزار و گاهی ناتوانی لحظه‌ای در مشاهده مسیر شده باشد همانطور که اشاره شد عملکرد چراغ‌های جلو در کیفیت رانندگی مخصوصاً در هنگام شب تأثیر فراوانی دارد. با سرویس و نگهداری مناسب از مجموعه چراغ‌های جلو رانندگی دلپذیر و ایمن‌تری هم برای خود و هم رانندگان دیگر ایجاد خواهید کرد. نمودار شکل 1 موارد اصلی در سرویس و نگهداری چراغ‌های جلو را نشان می‌دهد.

شکل 1- موارد اصلی در سرویس و نگهداری مجموعه چراغ جلو

دوره آموزشی انژکتور خودرو‌های داخلی با مدرک معتبر از دانشگاه صنعتی شریف

تعویض لامپ چراغ‌های جلو

لامپ‌های چراغ جلو متناسب با نوع مورداستفاده (به مقاله سیستم روشنایی چراغ جلو مراجعه کنید) طول عمر خاص خود را دارند. به صورت کلی عمر مفید لامپ چراغ‌های جلو بین 450 الی 1000 ساعت است. معمولا پس از سپری شدن طول عمر لامپ کیفیت نور دهی آن کاهش می‌یابد

سرویس شیشه و کاسه چراغ

یکی از دلایل مهم کاهش کیفیت نور چراغ‌های جلو کدر شدن مجموعه شیشه و کاسه چراغ است. این اتفاق به دلایل مختلف رخ می‌دهد. یکی از مهم‌ترین دلایل، حرارت ایجاد شده توسط لامپ چراغ جلو است که به‌مرور هم روی شیشه و هم روی کاسه چراغ تأثیر می‌گذارد. اگر دلیل کدر شدن بخش بیرونی شیشه باشد با سرویس و شستشو مرتب جلو شیشه‌ها می‌توان کدر شدن را به تعویق انداخت.

درصورتی‌که میزان کدر شدن طوری باشد که با شستشو معمولی رفع نشود می‌توان با کمک شوینده‌های مخصوص موجود در بازار این کار را انجام داد. شکل 2 نمونه‌ای از این پاک‌کننده‌ها را نشان می‌دهد.

شکل 2- دو نمونه پاک‌کننده شیشه چراغ موجود در بازار

یکی از خدماتی که در برخی باتری‌سازی‌ها ارائه می‌شود، سرویس و شستشو کاسه و شیشه چراغ جلو است. (شکل 3)

شکل 3- مقایسه شیشه کدر با شیشه شفاف شده

سرویس مدارهای الکتریکی

به‌مرور زمان سیم‌کشی خودرو دچار مشکل خواهد شد. به‌عنوان‌ مثال خشک‌شدن سیم یا قطع شدن برخی رشته‌های داخلی سیم در دسته سیم و یا سولفاته شدن یا زنگ زدن اتصالات در کانکتورها اتفاق بیفتد. موارد ذکر شده باعث کاهش شدت جریان در مدار شده و شدت نور کمتری رخ خواهد داد. برخی از این موارد را با استفاده از اضافه‌کردن رله در مدار (درصورتی‌که مدار اصلی رله نداشته باشد) یا استفاده از کانکتور سرامیکی برای جلوگیری از ذوب شدن ترمیم و سرویس کرد و گاهی ضروری است کل سیم‌کشی مربوطه تغییر کند. شکل 4 نوعی رله برای چراغ جلو را نشان می‌دهد.

شکل 4- رله مورداستفاده برای چراغ جلو

سرویس تجهیزات جانبی

برخی خودروها دارای تجهیزات جانبی مانند موتورهای تنظیم زاویه و جهت نور و یا تجهیزات شستشو شیشه (شیشه‌پاک‌کن تیغه‌ای یا شیشه‌پاک‌کن تحت‌فشار آب) هستند برای بهترین کارایی عملکرد چراغ جلو باید متناسب با سیستم نصب شده روی خودرو سرویس و نگهداری موردنظر انجام شود.

تنظیم نور چراغ جلو

با توجه به اینکه چراغ‌های جلو، چه از نظر لامپ مورد استفاده و چه از نظر شیشه و چه از نظر کاسه چراغ، بسیار متنوع هستند برای تنظیم چراغ خودرو ابتدا باید به راهنمای تعمیراتی خودرو موردنظر مراجعه کرد. آنچه در ادامه می‌آید روش تنظیم عمومی چراغ‌های جلو به روش دستی است.

آماده‌سازی خودرو برای تنظیم

 تنظیم چراغ جلو به روش دستی معمولاً با کمک یک دیوار انجام می‌شود. فاصله خودرو با دیوار موردنظر باید بین 4 الی 10 متر (بر اساس کتاب راهنمای تعمیرات) باشد.
پس از انتخاب فضای موردنظر و قبل از شرع انجام فرایند تنظیم چراغ باید آماده‌سازی خودرو انجام شود.
این موارد عبارت‌اند از:
1- اطمینان از مناسب بودن فشار باد چرخ‌ها
2- تخلیه بار اضافی داخل کابین و صندوق عقب
3- تطبیق میزان سوخت بار با راهنمای تعمیرات (معمولاً باک نیمه پر)
4- اطمینان از افقی بودن کف فضای مورد استفاده
5- اطمینان از شفاف بودن شیشه و کاسه چراغ
6- استفاده از لامپ با توان مناسب
7- اطمینان از محل صحیح استقرار لامپ داخل کاسه چراغ
8- پیداکردن الگو مناسب تنظیم نور
شکل 5 برخی از این موارد را نشان می‌دهد.

شکل 5- برخی از مراحل آماده‌سازی برای تنظیم نور چراغ جلو

تنظیم نور چراغ‌های جلو

برای تنظیم صحیح ضروری است علائمی روی دیوار مقابل درج شود تا بتوان با استفاده از آن علائم تنظیم نور را انجام داد.

1- اندازه‌گیری‌های زیر را انجام دهید و آن را به دیوار روبرو خودرو منتقل کنید.
فاصله بین مرکز قرارگرفتن لامپ چراغ نور پایین در کاسه چراغ
فاصله عمودی مرکز کاسه چراغ با سطح زمین
انتقال اندازه‌ها به روی دیوار روبرو مشخص‌کردن مرکز نور سمت چپ و راست با کمک خط کشیدن روی دیوار
شکل 6 این وضعیت را نشان می‌دهد.

شکل 6- اندازه‌گیری فاصله‌های موردنیاز و انتقال آن روی دیوار

2- خودرو را در فاصله مناسب نسبت به دیوار قرار دهید. (شکل 7)

شکل 7- محل قرارگرفتن خودرو نسبت به دیوار

3- باتوجه‌به کتاب راهنمای مشتری یا تعمیرات الگو مناسب تنظیم نور را انتخاب کنید. دقت کنید این قسمت در ظاهر بسیار ساده است اما ممکن است با انتخاب الگو نامناسب روشن شدن نور چراغ تنظیم به روش اشتباه انجام شود. شکل 8 تفاوت بین نور ای چند نمونه خودرو را نشان می‌دهد.

شکل 8- نمونه‌های از الگوهای روشنایی نور چراغ جلو (بالا)

همانطور که در شکل 8 مشاهده می‌شود استاندارد نور چراغ جلو خودروها بسیار با هم متفاوت است؛ بنابراین برای تنظیم باید حتماً بر اساس الگو مورد نر تنظیم انجام شود. در ادامه معروف‌ترین الگو چراغ جلو معرفی می‌شود، بیشتر خودروهای داخلی از این الگوی روشنایی برای چراغ‌های خود استفاده می‌کنند.

1- خط عمودی مرکز چراغ نور جلو 2- خط عمودی مرکز چراغ‌های چپ و راست
3- خط عمودی مرکز چراغ نور جلو 4- خط افقی مرکز چراغ‌های چپ و راست
5- فاصله مرکز تا مرکز چراغ چپ و راست 6- فاصله میزان پایین بودن خط نور پایین نسبت به مرکز افقی

شکل 9 – الگو متداول روشنایی چراغ جلو

همانطور که در شکل 9 مشاهده می‌شود در بخش نور پایین خط نوری با زاویه به سمت راست جدا می‌شود. این زاویه ایجاد شده برای آن است که بر اساس قوانین راهنمای و رانندگی برای خودروهای راست فرمان (مانند کشور ما) باید شانه سمت راست روشن شود تا در صورت قرارگرفتن عابر یا هر نوع مانع به‌راحتی دیده شود. توجه کنید که این زاویه برای خودروهای چپ فرمان است و اگر سیستم حمل‌ونقل در کشوری بر اساس فرمان در سمت راست طراحی شده باشد این زاویه باید به سمت چپ منحرف شود.
بر اساس شکل 9 (شماره 6) خط افقی نور پایین باید کمی پایین‌تر از خط‌المرکزین چراغ‌های جلو باشد. دلیل این امر در شکل 10 نشان‌داده‌شده است.

شکل 10- زاویه وضعیت نور پایین نسبت به خط‌المرکزین افقی چراغ‌ها

میزان پایین بودن نور پایین (شیب نور پایین) در هر مجموعه چراغ متفاوت است. برای تشخیص صحیح باید به روی کاسه چراغ مراجعه کرد. روی هر کاسه چراغ عددی به درصد نشان درج شده است. شکل 11 محل درج این عدد را در یک نوع کاسه چراغ نشان می‌دهد.

شکل 11 – محل درج درصد شیب نور پایین

بر اساس شکل 9 نور پایین در این کاسه چراغ باید شیب 1% به پایین را داشته باشد. برای تبدیل درصد به طول کافی است فاصله خودرو را در عدد درصد مربوطه ضرب کرد مثلاً. اگر خودرویی با شیب 1% نور پایین به فاصله 4 متر از دیوار برای تنظیم قرار گرفته باشد. آنگاه

400cm×0.01 = 4 cm

به‌عبارت‌دیگر خط افقی نور پایین باید 4 سانتیمتر پایین‌تر از خط افقی مرکز تا مرکز چراغ‌های نور پایین باشد. (قسمت 6 شکل 8) .
درصورتی‌که نور پایین بر اساس مطالب ذکر شده قرار نداشت باید با پیداکردن پیچ‌های تنظیم عمودی و افقی هر کاسه چراغ، و چرخاندن آنها نور را بر اساس الگوی موردنظر تنظیم کرد. شکل 12 محل قرارگرفتن پیچ‌های تنظیم در نوعی کاسه چراغ را نشان می‌دهد.

شکل 12- محل پیچ‌های تنظیم افقی و عمودی در کاسه چراغ

آنچه در این مقاله آمد تنظیم نور چراغ جلو به روش دستی بود. روش دیگر تنظیم نور چراغ با استفاده از دستگاه تنظیم چراغ جلو است که در یک مقاله دیگر به‌صورت مجزا در مورد آن مطالبی ارائه خواهد شد.

نویسنده : مهندس بهروز خطیبی