امروزه هر خودرو دارای تعداد زیادی مدار و سیم‌کشی الکتریکی است. مانند سایر اجزا خودرو این بخش نیز ممکن است دچار مشکل شود. برای بررسی و عیب‌یابی دسته سیم، از یکی از ابزارهای کاربردی در عیب‌یابی مدارهای برقی خودرو تست‌لامپ یا چراغ تست است. در این مقاله روش ساخت تست لامپ به صورت بسیار ساده و گام‌به‌گام توضیح داده خواهد شد.
هدف استفاده از تست لامپ
به‌عنوان ساده‌ترین تعریف می‌توان گفت هدف استفاده از تست‌لامپ، تشخیص وجود یا عدم جریان برق در مدار است. متناسب با نوع تست لامپ و روش آزمایش می‌توان موارد زیر را با کمک تست‌لامپ تشخیص داد.
- اطمینان از وجود برق 12 ولت در مدار
- تشخیص قطع شدن برق مثبت 12 ولت در مدار
- تشخیص اتصال بدنه شدن سیم برق مثبت
- اطمینان از وجود منفی در سیم‌کشی مدار
- تشخیص قطع شدن اتصال بدنه سیم‌کشی
- تشخیص اتصال کوتاه بین سیم مثبت و منفی
البته تمامی موارد بالا را می‌توان با کمک مولتی متر نیز انجام داد. اما با کمک تست‌لامپ این کارها را راحت‌تر می‌توان انجام داد.
دوره آموزشی تعمیرات ایسیو مقدماتی و پیشرفته خودرو با مدرک معتبر از دانشگاه صنعتی شریف
انواع تست‌لامپ
تست‌لامپ 12 ولتی انواع مختلفی دارد. شکل 1 معروف‌ترین انواع تست لامپ را معرفی کرده است
شکل 1- انواع تست لامپ 12 ولتی
همانطور که در شکل 1 نشان‌داده‌شده است به‌صورت کلی 3 نوع تست‌لامپ 12 ولتی وجود دارد در این مقاله ساخت تست‌لامپ ساده و تست‌لامپ مثبت/منفی آموزش داده خواهد شد. ساخت تست لامپ هوشمند به دلیل نیاز به تجهیزات الکترونیکی بیشتر در یک مقاله مجزا آموزش داده می‌شود.
اجزا تست لامپ
تست‌لامپ‌ها به‌صورت عمومی از سه بخش کلی تشکیل می‌شود. شکل 2 این اجزا را نشان می‌دهد.
شکل 2- اجزا اصلی تست لامپ
بدنه تست‌لامپ
بدنه تست لامپ کاملاً سلیقه‌ای و ابتکاری است اما دو نمونه از معروف‌ترین بدنه‌ها که برای تست‌لامپ می‌توان استفاده کرد در شکل 3 نشان‌داده‌شده است.
فازمتر سر پراب
شکل 3- بدنه متداول برای ساخت تست‌لامپ
فاز متر انتخاب خوب و مناسبی است و در تمامی الکتریکی‌ها هم در دسترس است. بسیاری از افرادی که تست‌لامپ درست میکنند ترجیح می‌دهند از فازمتر استفاده کنند چون استحکام مناسبی دارد.
هنگام تهیه فازمتر برای بدنه تست لامپ به این نکات توجه کنید.
- ترجیحاً فازمترهای سایز متوسط استفاده کنید. فازمترهای بزرگ شاید در برخی نقاط (مخصوصاً اجزا و سیم‌کشی داخل موتور) به‌راحتی قابل‌استفاده نخواهند بود.
- باتوجه‌به اینکه کیت تشخیص باید داخل فاز متر قرار داده شود قسمت داخلی فازمتر باید دارای قطری با اندازه حداقل یک دیود داشته باشد
- فازمترهای که قطر بدنه زیادی دارند برای تبدیل به تست لامپ مناسب نیستند
- کیت موجود فازمتر باید خارج شود چون آن کیت برای تشخیص فاز در جریان برق متناوب طراحی شده است
- برخی از فازمترها در قسمت داخلی دارای یک مقاومت به شکل میله کوچک هستند برای ساخت تست‌لامپ حتماً باید جدا شوند. شکل 4 اجزا داخلی فازمتر را نشان می‌دهد.
1-نوک فازمتر 2- مقاومت 3- فنر 4- درپوش عقب 5 – کیت تشخیص فاز
شکل 4 – اجزا داخلی فازمتر
بر اساس شکل 4 قطعه شماره 2 و 5 برای تهیه تست لامپ ضروری نیستند و نوک فاز متر هم باید به‌صورت سوزنی در بیاید که می‌توان این کار را با یک دستگاه سنگ‌زنی انجام داد.
سر پراپ از فازمتر بسیار خوش دست‌تر و کوچک‌تر است. تست لامپ تهیه شده با ان کوچک‌تر و جمع و جورتر خواهد بود. اما معمولاً سر پراب‌ها در فروشگاه‌های لوازم الکتریکی در دسترس نیستند و باید ان را از قطعات الکترونیکی فروشی تهیه کرد. نکته دیگر آن است که معمولاً کیت تشخیص را نمی‌توان داخل سر پراب موجود در بازار نصب کرد. به همین دلیل شاید برخی این مدل را دوست نداشته باشند. شکل 5 تست لامپ با کمک سر پراب را نشان می‌دهد.
شکل 5- تست‌لامپ با بدنه سر پراب
سیم و اتصالات
سیم‌های مورداستفاده برای تست لامپ اهمیت فراوانی در عملکرد تست لامپ دارد. بهتر است از سیم‌های نازک با مقاومت بسیار کم استفاده شود. هر چه مقاومت داخلی سیم کمتر باشد تست لامپ عملکرد بهتری خواهد داشت. معمولاً متناسب با نوع تست لامپ (یک سیمه / دوسیمه)، حدود 4 متر سیم لازم است. اگر فقط برای فاصله‌های کم تست لامپ می‌سازید می‌توانید از سیم گوشی تلفن‌های معمولی استفاده کنید. به دلیل پیچ‌دار بودن سیم فضای کمتری را اشغال می‌کند.
شکل 6- سیم تلفن ثابت
شکل 7 – دو نوع گیره سوسماری سایز متوسط
شکل 8- تست لامپ ساده
شکل 9- دو نوع LED موجود در بازار
شکل 10- زیباسازی کیت تست‌لامپ ساده
1-LED قرمز 2- پایه بلند LED 3- مقاومت (360 الی 1000 اهم) 4- اتصال به انتهای تستر 5- اتصال به نوع فازمتر یا پراب
1- اتصال به سر تستر 2- اتصال به خروجی تستر
شکل 14- نحوه اتصال مقاومت‌ها و سیم پر تستر به LEDها
شکل 15- استفاده از کانکتور 2 پایه مینیاتوری
شکل 16 –نمونه از بدنه قابل‌استفاده
