عیب یابی سیستم استارت

همانطور که در  سیستم استارت  ذکر شد. مجموعه استارت از اجزای اصلی در راه اندازی موتور خودرو محسوب می شود. در مقاله حاضر به عیب‌یابی سیستم استارت و نحوه بر طرف کردن آن پرداخته می‌شود.
همانطور که در تمامی مقالات مربوط به عیب‌یابی عمومی در خودرو و همین طور عیب یاب تخصصی قسمت‌های مختلف خودرو اشاره شد به صورت کلی مراحل 6 گانه عیب‌یابی  به صورت خلاصه شده به سه بخش کلی تقسیم می‌شود. که نمودار شکل 1 آن را نشان می‌دهد.

خلاصه مراحل عیب‌یابیشکل 1- خلاصه مراحل عیب‌یابی

دوره آموزشی انژکتور خودروهای داخلی با مدرک معتبر دانشگاه صنعتی شریف

آزمایش‌های قبل از بازکردن سیستم استارت (بررسی اولیه)

بررسی‌های اولیه معمولاً برای تشخیص محدوده عیب است. تشخیص محدوده عیب به تسریع فرایند رفع عیب کمک فراوانی می‌کند. این بررسی‌ها می‌تواند بدون استفاده از ابزار و با کمک نشانه‌ها و علائم انجام شود و یا اینکه با کمک ابزارهای مخصوص آن بخش اتفاق بیفتد. در مورد سیستم استارت یکی از بهترین روش‌ها، بررسی بدون استفاده از ابزار و با کمک مشاهده و شنیدن وضعیت استارت و علائم پشت آمپر (صفحه نشان‌دهنده‌ها) است. معروف‌ترین حالت‌های این قسمت و عیوب احتمالی در ادامه معرفی شده است.

عیب شماره یک:

وضعیت: فلایویل نمی‌چرخد و چراغ شارژ روشن می‌ماند.
عیوب احتمالی: مدار سوئیچ اصلی قطع است، مدار موتور استارت قطع است، مدار اتومات استارت قطع است، در مدار، سوئیچ ایمنی وجود دارد.
نحوه رفع عیب: تمام اتصالات بررسی شود، زغال‌ها و فنر زغال‌ها و اتومات استارت بررسی شود، اتصال سوئیچ برقرار شود. حین عیب‌یابی سیستم استارت زغال‌ها از اجزای اصلی هستند.

عیب شماره دو:

وضعیت: فلایویل نمی‌چرخد و چراغ شارژ کم‌کم خاموش می‌شود.
عیوب احتمالی: باتری ضعیف است، موتور عیب مکانیکی دارد، پینیون گیرکرده است، محور آرمیچر در یاتاقان‌ها خوب حرکت نمی‌کند.
رفع عیب: باتری بررسی و تعویض شود، موتور خودرو از نظر عیوب مکانیکی بررسی شود، گیر پینیون برطرف شود، یاتاقان‌ها تعویض شود.

عیب شماره سه:

وضعیت: فلایویل نمی‌چرخد و چراغ شارژ خاموش می‌شود.
عیوب احتمالی: پینیون با فلایویل درگیر نمی‌شود، در مدار آرمیچر مقاومت بالا وجود دارد، اتصالات مدار استارت ضعیف است.
رفع عیب: تمیزکردن اهرم‌بندی و پینیون ضروری است، کلکتور و زغال بررسی و تعویض شود، اتصالات مدار بررسی شود.

عیب شماره چهار:

وضعیت: نه فلایویل می‌چرخد و نه چراغ شارژ روشن می‌شود.
عیوب احتمالی: باتری کاملاً دشارژ شده است، مدار شارژ قطع است.
رفع عیب: باتری شارژ یا تعویض شود، کل مدار بررسی شود.

عیب شماره پنج:

وضعیت: فلایویل آرام می‌چرخد اما موتور خودرو روشن نمی‌شود.
عیوب احتمالی: باتری ضعیف شده است، دمای محیط پایین است، موتور استارت معیوب است، اتصالات کابل باتری کامل نیست، موتور خودرو عیب مکانیکی دارد.
رفع عیب: باتری شارژ شود، قطعات معیوب و موتور استارت تعویض گردد. اتصالات محکم شود، معایب مکانیکی موتور خودرو برطرف شود. در عیب‌یابی سیستم استارت باتری بسیار مهم است.

دوره های آموزشی برق خودرو از صفر تا صد

عیب شماره شش:

وضعیت: فلایویل با سرعت مناسب می‌چرخد اما موتور خودرو روشن نمی‌شود.
عیوب احتمالی: عیبی در مدار جرقه وجود دارد. در سیستم سوخت‌رسانی و موتور خودرو عیبی وجود دارد.
رفع عیب: مدار جرقه برسی شود، مدار سوخت‌رسانی بررسی شود، معایب مکانیکی موتور بررسی شود.

عیب شماره هفت:

وضعیت: پلانجر اتومات استارت چک‌چک می‌کند.
عیوب احتمالی: مدار سیم‌پیچ نگهدارنده معیوب است، باتری ضیف است.
رفع عیب: اتومات استارت تعمیر یا تعویض گردد، باتری شارژ یا تعویض گردد.

عیب شماره هشت سیستم استارت:

وضعیت: پینیون بعد از استارت زدن به‌آرامی از فلایویل جدا می‌شود.
عیوب احتمالی: پلانجر اتومات گیر می‌کند، کلاچ اورران مشکل دارد، اهرم‌بندی دارای مشکل است.
رفع عیب: پلانجر تعویض یا تعمیر گردد، کلاچ اورران تعویض یا تعمیر گردد، اهرم‌بندی تعمیر شود.
برای تکمیل عیب‌یابی بدون ابزار، رویه آزمایش‌های با کمک ابزار را نیز انجام داد که در ادامه به این موارد پرداخته می‌شود.

بررسی ولتاژی مدار سیستم استارت

همانطور که در بخش بالا اشاره شد یکی از مشکلات ممکن است در بخش مدار رخ‌ داده باشد. برای بررسی این بخش ضروری است سیم‌کشی خودرو مورد بررسی قرار گیرد. این کار را می‌توان با بررسی ولتاژ، شدت جریان یا دیاگرام‌های مربوطه انجام داد. شکل 2 به‌صورت شماتیک قسمت‌هایی که از نظر ولتاژی مورد بررسی باید قرارداد و عدد ولتاژ  را در صورت سلامت مدار نشان می‌دهد.

ولتاژ بخش‌های مختلف مدار استارت شکل 2- ولتاژ بخش‌های مختلف مدار استارت سالم

آزمایش A: اگر ولتاژ باتری کمتر از 11 ولت نشان‌ داده‌ شده بود به بخش عیب‌یابی باتری مراجعه کنید و در صورت لزوم باتری تعویض شود.
آزمایش B: اگر افت ولت بین ترمینال مثبت باتری و ترمینال St اتومات استارت در لحظه استارت زدن، بیش از نیم ولت است. سوئیچ اصلی و سیم‌کشی آن به استارت را بررسی کنید.
آزمایش C: در لحظه استارت زدن اگر ولتاژ بین ترمینال M و B بیش از نیم ولت است. صفحه اتصال یا پایه‌های کانکتور B یا M خراب است و باید اتومات استارت تعویض شود.
آزمایش D : پس از انجام آزمایش‌های A و B و C ، تست D را در لحظه استارت انجام دهید. اگر تمامی آزمایش‌های قبلی بدون مشکل بودند اما آزمایش D ولتاژ کمتر از 10 ولت نشان داده شد، موتور استارت معیوب است و باید تعمیر یا تعویض شود.
در صورت دسترسی به دستگاه عیب‌یابی که می‌تواند گراف از وضعیت استارت ترسیم کنند می‌توان با کمک گراف ولتاژ و شدت جریان حالت استارت و تفاوت آن با حالت استاندارد به عیوب مربوطه پی‌برد. نمودار شکل 3 حالت استاندارد منحنی آمپراژ را در لحظه استارت نشان می‌دهد.

منحنی آمپراژ شکل 3- منحنی آمپراژ در استارت سالم

حال اگر در منحنی مربوطه تغییراتی ایجاد شود. از روی تغییرات می‌توان به محدوده عیب پی‌برد

منحنی آمپراژ استارت در زمان وجود مشکل شکل 4- منحنی آمپراژ استارت در زمان وجود مشکل (در موتور اصلی)

همانطور که در شکل 4 ملاحظه می‌شود در منحنی‌ها علاوه بر یافتن مشکل‌های سیستم استارت می‌توان به مشکلات موتور اصلی نیز پی‌برد. موتور مورد آزمایش در این شکل دارای افت کمپرس در یکی از سیلندرها است.

آزمایش‌های بعد از بازکردن

با استفاده از آزمایش‌های بالا تعمیرکار ممکن است به این نتیجه برسد که ضروری است استارت از روی خودرو باز شود. پس از بازکردن استارت از روی خودرو بر اساس کتاب راهنمای تعمیرات و بازکردن اجزا آن می‌توان قطعات را به‌صورت دقیق مورد بررسی قرارداد که این بخش در مرحله دوم کار انجام می‌شود.

آزمایش‌های اتومات سیستم استارت

پس از بررسی ظاهری اجزای مکانیکی مانند بدنه اتومات، پلانجر، فنر برگردان پلانجر ضروری است به‌صورت الکتریکی نیز آزمایش شوند. شکل 5 این آزمایش‌ها را نشان می‌دهد. مولتی‌متر را روی تست اتصال (بیزر) قرار داده و مطابق شکل 5 قسمت‌های مختلف اتومات استارت تست شود.

روش آزمایش اتومات استارتشکل 5- روش آزمایش اتومات استارت

هر یک از آزمایش‌های نشان‌ داده‌ شده در شکل 5 نتیجه‌ای غیر از موارد ذکر شده داشته باشد باید اتومات استارت تعویض شود.

آزمایش‌های آرمیچر

پس از بازکردن اجزا موتور استارت، همه اجزا از جمله آرمیچر باید از نظر موارد زیر بررسی شود.
میزان ساییدگی کلکتور: کلکتور نباید بیش از حد ساییده شده باشد. (شکل 6)

ساییدگی بیش از حد کلکتور شکل 6- ساییدگی بیش از حد کلکتور (تعویض شود)

در صورت مشاهده این حالت کلکتور باید تعویض شود، البته در برخی موارد کلکتور به‌ راحتی در دسترس نیست بنابراین در این صورت آرمیچر باید تعویض شود. حتی اگر کلکتور به‌صورت یکنواخت ساییده شده باشد اما قطر آن بیش از حد کاهش‌ یافته باشد باید تعویض شود.

بررسی قطر کلکتورشکل 7- بررسی قطر کلکتور

توجه شود بین لامل‌های روی کلکتور کاملاً از هم جدا باشند. اتصال لامل‌ها باید از طریق سیم‌ها انجام شود، اگر لامل‌ها از طریق وجود پلیسه بین لامل‌ها به هم متصل شده باشند باعث ضعیف کارکردن استارت خواهد شد. شکل 8 لامل و بررسی آن را نشان می‌دهد.

لامل و بررسی آنA: لامل B: فاصله بین لامل‌ها
C: فاصله نامناسب لامل‌ها D: فاصله مناسب لامل‌ها
شکل 8- لامل و بررسی آن

در صورتی وجود پلیسه یا نزدیک شدن بیش از حد لامل‌ها به یکدیگر باید به کمک یک‌ تیغ اره یا ابزار مناسب فاصله بین لامل‌ها را به حد مناسب رساند.

تصحیح فاصله بین لامل‌ها شکل 9- تصحیح فاصله بین لامل‌ها

برای بررسی سیم‌پیچ آرمیچر، آن را به روش شکل 10 آزمایش کنید.

آزمایش الکتریکی آرمیچرشکل 10- آزمایش الکتریکی آرمیچر

درصورتی‌که نتایج مطابق شکل 10 نبود، سیم‌پیچی آرمیچر باید عوض شود.

نکته: گاهی در صورت وجود اتصال بدنه در آرمیچر می‌توان با ریختن کمی لاک عایق (شارلاک) آن عیب را بر طرف کرد اما مشخص نیست که این رفع عیب بتواند تحت شرایط واقعی نیز به مدت طولانی باقی بماند؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود آرمیچر یا سیم‌پیچ آن تعویض شود.

ممکن است سیم‌پیچ آرمیچر اتصال بدنه نداشته باشد اما خود سیم‌ها به یکدیگر متصل شده باشند. برای تشخیص این مشکل، استفاده از دستگاه گرولر ضروری است. شکل 11 این دستگاه و نحوه آزمایش آن را نشان می‌دهد.

بررسی با دستگاه گرولرشکل 11- بررسی با دستگاه گرولر

مطابق شکل 11 ورقه فلزی نازک مانند تیغ اره را در راستای محور آرمیچر و دقیقاً بالای آن نگه دارید و دستگاه را روشن کنید. تیغه اره نباید نوسان داشته باشد. نوسان تیغه اره نشانه اتصالی سیم‌های داخلی آرمیچر است. بهتر است مجدداً سیم‌پیچی شود.

آزمایش‌های قطب‌ها و جا زغالی

بدنه و قطب‌های موتور استارت نیز باید مورد بررسی قرار گیرند. اگر قطب‌ها از نوع آهنربا دائم است باید از نظر شکستگی یا کنده شدن قطب‌ها ازروی بدنه مورد بررسی قرار گیرد. شکل 12 این موارد را نشان می‌دهد.

بررسی قطب‌ها از نوع آهنربا دایمشکل 12- بررسی قطب‌ها از نوع آهنربا دایم

نکته: چسباندن مجدد با استفاده از چسب‌های در دسترس شاید راه‌حل مناسبی نباشد، متناسب باکیفیت نوع چسب ممکن است ناحیه چسب خورده، مجدداً از محل خود جدا شود.

اگر موتور استارت از نوع بالشتک‌دار باشد لازم است سیم‌پیچ‌های آن از نظر اتصال بدنه نداشتن و قطع نبودن مورد بررسی قرار گیرد. شکل 13 این مورد را نشان می‌دهد.

بررسی قطب‌ها از نوع سیم‌پیچ شکل 13- بررسی قطب‌ها از نوع سیم‌پیچ (بالشتک)

طول زغال نیز باید مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم تعویض شود. (شکل 14)

بررسی طول زغالشکل 14- بررسی طول زغال

صفحه جا زغالی نیز از نظر نیروی فنرها، طول زغال‌ها و اتصال بدنه داشتن زغال‌های منفی مورد بررسی قرار گیرد.

بررسی اتصال بدنه داشتن زغال‌های منفیشکل 15- بررسی اتصال بدنه داشتن زغال‌های منفی

برای آزمایش کلاچ اورران (کلاچ یک‌طرفه – کلاچ دور بالا) بهتر است از دستگاه تست استارت و قفل‌کردن دنده استارت استفاده شود. اما اگر با نگه‌داشتن بدنه آرمیچر دنده استارت از هر دو طرف می‌چرخد نشانه خرابی کلاچ اورران است.

عیب‌یابی سیستم استارت از مهارت‌های لازم برای متخصصین حوزه برق خودرو است که مطالب مرتبط با عیب‌یابی سیستم استارت در دوره آموزشی برق خودرو در مجموعه آموزشی ایمگ تدریس می‌شود.

4 1 رای
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

17 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی‌ترین
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
keyboard_arrow_up