وظیفه – اجزا – تنظیمات
پدال و میکروسوئیچ ترمز
سیستم ترمز یکی از مهمترین سیستمهای ایمنی در خودرو به شمار میرود. راننده از طریق پدال ترمز، سیستم را فعال میکند؛ بنابراین شناخت این عضو از سیستم ترمز و بررسی و تنظیمات در رانندگی ایمن میتواند بسیار مؤثر باشد.
در این مقاله در مورد پدالترمز ، میکروسوئیچ ترمز و تنظیمات آن مطالبی ارائه خواهد شد.
وظیفه پدال ترمز خودرو
پدالترمز محل ارتباط راننده با سیستم ترمز و اولین عضو از این سیستم از دید راننده به شمار می رود. بر اساس اندازهگیری ها نیروی اعمال شده روی پدالترمز توسط پای راننده به صورت متوسط 300 نیون است . این میزان نیرو برای متوقف کردن خودرو کافی نیست بنابراین سیستم ترمز وظیفه افزایش و تعادل در نیروی ترمزی را دارد. بخشی از این افزایش نیرو در پدال انجام می شود و بخشی دیگر توسط اجزا دیگر سیستم ترمز مانند بوستر و سیلندر اصلی ترمز افزایش می یاید.
اجزا پدال ترمز خودرو
پدالترمز تقریباً در تمامی خودروهای سواری از نظر ساختاری مشابه است بنابراین دستهبندیهای مختلف ندارد. شکل 1 اجزا عمومی را نشان میدهد.
1- پد پدال 2- بازوی پدال 3- دوشاخه (اتصال به بوستر) 4- تکیهگاه
شکل 1- اجزا پدالترمز
باتوجهبه شکل 1 و بر اساس قوانین اهرمبندی میتوان مشاهده کرد که شکل پدالترمز سبب افزایش نیروی اعمالی به بوستر خواهد شد. شکل 2 مثالی برای این افزایش نیروی است.
1- پد پدالترمز 2- بازو یا اهرم پدال 3- بدنه خودرو 4- سیلندر اصلی 5- تکیهگاه
A: نیروی پای راننده
B: نیروی اعمال شده به دوشاخه
شکل 2- افزایش نیروی پای راننده در پدال
در شکل 2 ابعاد تقریبی پدال داده شده است. باتوجهبه فاصله پد پدال تا تکیهگاه و فاصله دوشاخه (بوستر یا پمپ) با تکیهگاه میتوان گفت:
مشاهده میشود با این ابعاد تقریبی نیروی پای راننده 5 برابر افزایش پیدا میکند. معمولاً در سیستمهای ترمز ساده بدون تجهیزات کمکی نسبت افزایش نیرو در پدال حدود 5:1 تا 7:1 است. البته این نسبت در خودروهایی که از تجهیزات کمکی در سیستم ترمز استفاده میکنند میتواند متفاوت باشد.
شکل 3- تغییر ضریب افزایش نیروی پا
با مشاهده شکل 3 میتوان گفت یکی از روشهای متداول در تغییر ضریب افزایش نیروی پا، جابهجا کردن محل دوشاخه پدالترمز نسبت به تکیهگاه است.
میکروسوئیچ ترمز
یکی از اجزایی که روی پدالترمز نصب میشود. میکروسوئیچ ترمز است. وظیفه این کلید روشنکردن چراغهای ترمز عقب در زمان فشرده شدن پدالترمز است. شکل 4 انواع این میکروسوئیچ را نشان میدهد.
شکل 4- انواع میکروسوئیچ پدالترمز
نکته: در برخی خودروها میکروسوئیچ روی سیلندر اصلی ترمز نصب میشود اما عموماً در بیشتر خودروها محل نصب این میکروسوئیچ روی پدالترمز است.
محل نصب میکروسوئیچ میتواند در طرفین پدال (به سمت جلو یا عقب) باشد. شکل 5 نمونهای از محل بستن میکروسوئیچ پدال را نشان میدهد.
1- میکروسوئیچ ترمز 2- محل قرارگرفتن کلاهک میکروسوئیچ 3- بازوی پدال
شکل 5- محل نصب میکروسوئیچ پدالترمز
میکروسوئیچ ترمز یک کلید ساده از نوع SPST است. عملکرد این میکروسوئیچ در شکل 6 نشاندادهشده است.
1- کلاهک میکروسوئیچ 2- سیمهای اتصال مدار 3- پلاتین قطع 4- پلاتین وصل
A: پدال آزاد
B: پدال فشرده
شکل 6- عملکرد میکروسوئیچ ترمز
بازدیدها و تنظیمات
1– بازدید فاصله پدال با سینی جلو
زمانی که خودرو خاموش است فاصله مرکز سطح لاستیک روی پدالترمز تا سینی جلو را توسط خط کش مطابق شکل 7 اندازهگیری شود. بهعنوانمثال حد استاندارد این فاصله پدال در خودروی پراید باید 204-209mm باشد.
A: کورس پدالترمز تا سینی جلو
شکل 7- مجموعه پدال و سیلندر اصلی سیستم ترمز
2- بازدید خلاصی پدال ترمز
درحالیکه موتور خودرو خاموش است، پدالترمز را چندین بار فشار دهید تا خلأ از بوستر و لوله آن خارج گردد .
پدال ترمز را بهآرامی و با دست تا زمانی که زیردست مقاومت احساس کنید، فشار دهید. (شکل 8)
شکل 8- خلاصی پدالترمز
میزان خلاصی پدال را بررسی کنید تا در حد استاندارد آن (بر اساس کتاب راهنمای تعمیرات) باشد در غیر این صورت با استفاده از مهره تنظیم روی دوشاخه بوستر باید تنظیم شود.
معمولاً دو روش تنظیم برای این قسمت وجود دارد که عبارتاند از:
- تنظیم با کمک محدودکننده
- تنظیم دوشاخه بوستر
برخی خودروها هر دو روش و در برخی خودروها فقط یک روش برای تنظیم وجود دارد. شکل 9 و 10 این دو روش تنظیم را نشان میدهد
1- بازوی پدال 2- جهت چرخاندن برای پایین بردن پدال 3- جهت چرخاندن برای بالابردن پدال 4-مهره تنظیم
شکل 9- روش تنظیم خلاصی با کمک تنظیم دوشاخه بوستر
1- مهرههای تنظیم محدودکننده 2- پد پدال 3- خلاصی پدال
شکل 10- تنظیم خلاصی پدال با کمک محدودکننده
3- بازدید فاصله پدال ترمز تا کف اتومبیل
توسط نیروسنج نیرویی معادل 60kg به پدالترمز وارد کنید .در همین حال فاصله مرکز سطح بالای کفشک پدال تا سینی جلو را توسط خط کش اندازهگیری کنید. (شکل 11)
1-اهرم پدالترمز 2- سینی جلو 3- نقطه اتصال پدال به شاسی خودرو
شکل 11 – فاصله پدالترمز تا کف خودرو
اگر میزان فاصله کمتر از این مقدار باشد موارد زیر را مورد بررسی قرار دهید .
- وجود هوا در سیستم ترمز
- فاصله بیش از حد کفشک تا کاسه چرخ
- عملکرد نامناسب رگلاژ اتوماتیک
4- بازدید و تنظیم میکروسوئیچ ترمز
تنظیم نبودن میکروسوئیچ ترمز ممکن است یک مشکل ساده به نظر برسد که در نهایت به عملکرد نامناسب چراغ ترمز منتهی شود اما باتوجهبه اهمیت روشن شدن چراغ ترمز در کاهش تصادفات باید به این موضوع توجه کرد.
در کنار آن برخی خودروها تنظیم نبودن میکروسوئیچ ترمز ممکن است باعث روشن شدن چراغ چک شود.
شکل 12- نکته مربوط به تنظیم یا رگلاژ میکروسوئیچ در خودرو ساینا و کوییک اتومات
توجه: بخشی از معایب پدال ارتباط با بوستر و پمپ ترمز دارد؛ بنابراین برای بررسی و عیبیابی حتماً مقاله مجموعه بوستر نیز مطالعه شود.
نویسنده : مهندس بهروز خطیبی