کد خطا یا DTC چیست و چگونه خوانده می‌شود

به همراه کد خطاهای اختصاصی خودرو هیوندا

خودروها ترکیب پیچیده‌ای از اجزا الکترونیکی و اجزا مکانیکی هستند. عملکرد صحیح این اجزا توسط سیستم‌های کنترلی، مدیریت می‌شود اگرچه این کار باعث کیفیت بهتر می‌گردد اما فرایند عیب‌یابی را به دلیل وابسته بودن یک سیستم به پارامترهای مختلف بسیار سخت و پیچیده می‌کند. در مقاله “چگونه از دستگاه دیاگ استفاده کنیم” در مورد بخش‌های اصلی منوهای دستگاه عیب‌یاب اطلاعاتی داده شد. یکی از موارد ذکر شده که در برخی دستگاه‌های عیب‌یاب قابل‌مشاهده است،  کد خطا بود. در این مقاله به یکی از قابلیت‌های بسیار مهم دستگاه دیاگ یعنی تحلیل کد خطا پرداخته خواهد شد.

استاندارد OBDII و سهولت عیب‌یابی

از زمان معرفی استاندارد عیب‌یابی OBDII و پذیرفتن آن توسط خودروسازان در دنیا، فرایند عیب‌یابی دستخوش تحول فراوانی شد. بسیاری از سیستم‌های خودرو دارای کنترل الکترونیکی هستند در این سیستم‌ها قابلیت پایش وضعیت وجود دارد. علاوه بر پایش وضعیت، بخش‌هایی از این سیستم قابلیت خود اصلاحی نیز وجود دارد به‌عنوان مثلاً در سیستم مدیریت سوخت و جرقه موتور (ECM)در صورت بروز مشکل، خود سیستم با تغییرات در زمان پاشش یا آوانس و ریتارد کردن جرقه تاحدامکان مشکل را مدیریت می‌کند. شکل 1 فلوچارت عمومی این روند را نشان می‌دهد.

شکل 1- مسیر بررسی از بروز مشکل تا رفع آن در سیستم مدیریت OBD

همانطور که در شکل 1 نشان‌داده‌شده است. پس از بروز مشکل و ایجاد شرایطی که در مدیریت OBD تعریف شده است، مشکل مربوطه تشخیص داده می‌شود. در صورت امکان خود سیستم شروع به تصحیح اولیه می‌کند و هم‌زمان پایش وضعیت را نیز انجام می‌دهد. درصورتی‌که مشکل ادامه پیدا کرد به‌عنوان یک خطا در سیستم ثبت می‌شود. اگر خطای مربوطه به مدیریت سوخت و جرقه و آلایندگی ارتباط داشته باشد، فرمان روشن شدن چراغ چک صادر می‌شود. در صورت اتصال دستگاه عیب‌یاب از طریق کانکتور OBD ، کاربر توانایی مشاهده خطای مربوطه را دارد. این کد خطا که به‌اختصار DTC (Diagnosis Trouble Code)نیز خوانده می‌شود، با کمک ابزارهای اندازه‌گیری و آزمایش، تعمیرکار مسیر منتهی به مشکل را بررسی کرده و در نهایت با یافتن عیب یا عیوب آنها را روی خودرو برطرف می‌کند.

مشاهده می‌شود انتقال پیام خطا به دستگاه عیب‌یاب اهمیت فراوانی دارد. در قسمت چگونه از دستگاه دیاگ استفاده کنیم اشاره شد که در هنگام ورود به منو خواندن خطا، احتمال مشاهده 3 مورد وجود دارد

کد خطا
دائم یا موقت بودن خطا
شرح مختصر خطا

1-کد خطا 2- شرح خطا 3- دائم بودن خطا
شکل 2- نمایش خطا در Techstream شرکت تویوتا

علاوه‌برآن در برخی دستگاه‌های کوچک و ارزان که تحت عنوان OBD CODE READER شناخته می‌شوند. صفحه‌نمایش بسیار کوچک است. عموماً در این نوع دستگاه‌ها فقط کد خطا درج می‌شود. شکل 3 نمونه‌ای از این کد خوان‌ها را نشان می‌دهد.

شکل 3- نمونه دستگاه کد خوان عیب‌یاب

همانطور که مشاهده شد در برخی دستگاه‌های عیب‌یاب کد خطا نیز نشان داده می‌شود. باتوجه‌به اینکه نحوه کدبندی در OBD2 استاندارد شده است بنابراین آشنایی با شیوه کدبندی سبب سهولت در عیب‌یابی در موارد خاص خواهد شد. کد خطا یا کد OBDII و یا DTC شامل 5 کاراکتر است. شکل 4 نحوه کدبندی خطا بر اساس OBD2 را نشان می‌دهد.

شکل 4- نحوه کدبندی خطا و کاراکترهای آن

کاراکتر اول:

نوع سیستم را مشخص می‌کند. سیستم‌های خودرو در این روش کدبندی به چهار بخش تقسیم می‌شود.
B: مشکلات مربوط به سیستم‌های مرتبط با تجهیزات بدنه را نشان می‌دهد.
P: مشکلات ثبت شده در بخش موتور و انتقال قدرت با این کد نشان داده می‌شود
C: خطاهای ثبت شده مربوطه به تجهیزات شاسی با این کد ثبت می‌شوند
U: اگر خودرو دارای شبکه یا به‌اصطلاح بازار مالتی پلکس (دوره آموزشی مالتی پلکس در دانشگاه صنعتی شریف) است مشکلات ثبت شده ناشی از خطاهای شبکه‌ای با این کد ثبت می‌شود

کاراکتر دوم:

در جایگاه کاراکتر دوم فقط عدد 0 یا 1 درج می‌شود.
0: به مفهوم عمومی بودن عیب مربوطه است یعنی این خطا در تمامی خودروها یک شرح عیب دارد
توجه کنید یکسان بودن شرح عیب به مفهوم یکسان بودن روش عیب‌یابی و رفع آن نیست. برای عیب‌یابی و رفع مشکل باید به راهنمای تعمیرات و نقشه‌های الکتریکی همان نوع خودرو مراجعه کرد.

1: در صورت مشاهده این کد در کاراکتر دوم، خطا مربوطه اختصاصاً در خودرو (یا شرکت خودروساز) موردنظر وجود دارد و نمی‌توان آن را برای خودروهای دیگر تعمیم داد.

شکل 5- نمونه کدهای اختصاصی – ECU غرب استیل

کاراکتر سوم:

برای کاراکتر سوم فقط درصورتی‌که مربوط به سیستم موتور و انتقال قدرت باشد کدبندی خاص وجود دارد. آنچه در شکل 4 ملاحظه می‌کنید، زیر مجموعه‌های کد P یعنی خط انتقال قدرت است.

کاراکتر چهارم و پنجم:

کاراکتر چهارم و پنجم در واقع عدد 00 الی 99 هستند که به‌صورت اختصاصی یک عضو از زیرمجموعه موردنظر که در کاراکتر سوم مشخص شده را نشان می‌دهد.

برخی از دستگاه‌های عیب‌یاب بعد از مشخص‌کردن خطا، عیوب احتمالی را مشخص کرده و پروسه بررسی تا رسیدن به عیب مورد نظر را قدم به قدم مشخص می‌کنند. معمولاً دیاگ‌های شرکتی تا حد امکان راهنمایی‌های لازم را انجام می‌دهند.
به عنوان نمونه کدهای عیب‌یابی اختصاصی خودرو هیوندا و شرح مختصر آن عیب را به زبان انگلیسی در فایل زیر قابل دریافت است.