روش نشتی یابی گاز کولر

همانطور که در مقاله عیب یابی سیستم تهویه مطبوع خودرو اشاره شد یکی از عیوب متداول در این سیستم وجود نشتی در آن است. نشتی در بخش‌های مختلف عموما سبب کاهش حجم گاز مبرد داخل سیستم می‌شود بعلاوه در شرایط خاص امکان نفوذ هوا ( و رطوبت) به سیستم را نیز فراهم میکند. در این مقاله به روش‌های نشتی یابی سیستم گاز کولر مرور خواهد شد.

پس از انجام آزمایش‌های فشار مدار و تشخیص کم بودن میزان گاز داخل مدار و یا وجود هوا یا رطوبت در مدار ضروری است قبل از شارژ مجدد مایع مبرد (گاز) کولر اقدام به نشتی یابی کرد در صورت وجود نشتی پس از رفع آن اقدام به شارژ کرد.

روش‌های نشتی یابی گاز کولر خودرو

متناسب با تجهیزات در دسترس، روش‌های مختلفی برای نشتی یابی وجود دارد. بخش از آن در مقاله قبلی اشاره شد، در اینجا به‌صورت کامل به این موارد اشاره می‌شود. (شکل 1)

شکل 1- روش‌های نشتی یابی مدار گاز کولر

در ایران عموماً روش افزایش فشار و یا ایجاد خلأ کاربری بیشتری دارد. روش تزریق نیتروژن نسبت به این دو روش دقت بیشتری دارد و به‌تدریج در حال فراوان شدن است. در صورتی که مایع مبرد داخل مدار کاملاً تخلیه نشده باشد، کمپرسور کولر فعال می‌شود، روش‌های استفاده از نشتی یاب الکترونیکی و UV نیز روش‌های مناسبی هستند.

بدون درنظرگرفتن روش نشتی یابی و باتوجه‌به اینکه مدار بین خروجی کمپرسور تا شیر انبساطی (یا اوریفیس) دارای فشار بالاتری است، طبیعی است که این مسیر ابتدا در نشتی یابی بررسی شود این مسیر شامل اجزا زیر است

• کمپرسور
• اتصالات شیلنگ خروجی کمپرسور
• شیلنگ فشارقوی بین کمپرسور و کندانسور
• اتصالات سنسور فشار
• اتصالات ورودی و خروجی کندانسور
• کندانسور
• اتصالات ورودی و خروجی درایر
• شیلنگ خروجی درایر تا شیر انبساطی

به‌احتمال زیاد نشتی موردنظر در این مسیر پیدا می‌شود. در صورت عدم مشاهده، ضروری است مسیر کم‌فشار نیز مورد بررسی قرار گیرد.

روش استفاده از نشتی یاب الکترونیکی

یکی از ابزارهای مؤثر برای نشتی یابی، نشتی یاب الکترونیکی است شکل 2 نمونه‌های از این دستگاه را نشان می‌دهد.

شکل 2- نمونه‌های از دستگاه نشتی یاب الکترونیکی

این دستگاه‌ها را زمانی می‌توان استفاده کرد که فشار داخل مدار از حدی پایین‌تر نباشد. به عبارت ساده‌تر اگر جرم گاز موجود در مدار در حدی باشد که در صورت نشتی توسط نوک گیرنده (Sniffer) احساس شود این دستگاه قابل‌استفاده است. روش کار با این دستگاه به این صورت است که پس از روشن‌کردن موتور، سیستم کولر را نیز روشن می‌کنند. سپس نوک حسگر (اسنیفر) دستگاه را در اطراف مدار (به ترتیب ذکر شده) حرکت می‌دهند. (شکل 3 الی 7)

شکل 3- بررسی اورینگ‌ها در محل اتصالات مدار

شکل 4- بررسی نشتی در محل نصب سنسور فشار (مثلاً 206)

شکل 5- بررسی نشتی در کندانسور (رادیاتور جلوی)

شکل 6- بررسی نشتی اطراف کمپرسور

شکل 7- بررسی تمامی اورینگ‌ها و اتصالات

روش استفاده از لامپ UV ( ماورا بنفش)

در این روش از ابزار مخصوص UV استفاده می‌شود که در شکل 8 نشان‌داده‌شده است.

شکل 8- ست تجهیزات نشتی یابی با UV

برای نشتی یابی با کمک لامپ UV ، ضروری است ابتدا ماده مخصوص در مدار تزریق شود. (شکل 9)

شکل 9- تزریق ماده UV به مدار کولر

این ماده در اثر تابش نور ماورا بنفش که به نور سیاه معروف است (Black light) با چراغ مخصوص تابانده می‌شود، این نور اطراف را به رنگ تقریباً بنفش می‌کند اگر این نور به ماده تزریق شده بخورد به دلیل خاصیت فلورسنتی آن ماده به رنگ سبز دیده می‌شود. (شکل 10)

1- پارگی شیلنگ 2- نشتی در کندانسور 3- نشتی در محل اورینگ و اتصالات 4- نشتی کندانسور
شکل 10- بررسی نشتی‌های مختلف با لامپ فرابنفش

روش تزریق نیتروژن

یکی دیگر از روش‌های نشتی یابی تزریق گاز است. معمولاً گازهای CO2 ( دی‌اکسیدکربن ) یا گاز نیتروژن (ازت) برای تزریق در مدار استفاده می‌شود. اگرچه همانطور که اشاره شد در ایران گاهی از پمپ کردن هوا در مدار نیز برای نشتی یابی استفاده می‌شود. فشار متوسط بررسی بر اساس نوع گاز مبرد و حجم آن می‌تواند متفاوت باشد. اما محدود فشار حدود 150PSI (حدود 10 بار) برای این آزمایش مناسب است. (شکل 11)

شکل 11- تزریق گاز نیتروژن برای نشتی یابی در مدار

پس از اینکه فشار به حد توصیه شد می‌توان ادامه مراحل را به چند روش انجام داد.
1- اجازه داد 15 الی 30 دقیقه بگذرد. بعد از آن فشار مدار بررسی شود. درصورتی‌که افت در فشار مشاهده شد می‌توان با کمک ابزار نشتی یا الکترونیکی بررسی کرد. (همانند تصاویر 3 الی 7)
2- مایع مخصوص به نقاط مختلف احتمالی اسپری کرد و حباب زدن آن نواحی را بررسی کرد.

شکل 12- نوعی اسپری مخصوص نشتی‌های ریز مدار A/C

روش ایجاد خلأ

یکی دیگر از روش‌های نشتی یابی ایجاد خلأ یا اصطلاحاً فشار منفی در مدار است. تقریباً تمامی دستگاه‌های شارژ خودکار گاز کولر از این روش در فرایند شارژ استفاده می‌کنند. روش کار به این صورت است که پس از تخلیه گاز (مایع مبرد) و روغن موجود در مدار، با استفاده از یک پمپ خلایی، فشار منفی در مدار ایجاد می‌کنند. شکل 13 نوعی دستگاه شارژ گاز کولر را نشان می‌دهد.

شکل 13- نوعی دستگاه شارژ گاز کولر خودرو

درصورتی‌که پس از ایجاد فشار منفی به مدت 10 دقیقه این فشار بیش از 20 میلی بار تغییر کنند. نشانه وجود نشتی در مدار است. البته دستگاه شارژ اتوماتیک گاز کولر تا همین حد پیش می‌رود و تشخیص محل نشتی با استفاده از این روش دشوار است. اگر نشتی بزرگ باشد. صدای صوت کشیده کشیده‌شدن سمت داخل شنیده خواهد شد. البته این روش نسبت به سایر روش‌ها روش دقیقی برای تعیین محل نشتی به شمار نمی‌رود.