اسبک
در سراسر دنیا وسایل نقلیه بسیاری جهت عبور و مرور افراد، حمل‌ونقل بار مورداستفاده قرار می‌گیرد. هر وسیله نقلیه دارای نیروی محرکه یا همان (موتور) است. موتورهای احتراق داخلی دارای قطعات متعددی است.
همانطور که مقاله انواع مکانیزم‌های حرکتی سوپاپ اشاره شد یکی از اجزا مهم در مکانیزم حرکت سوپاپ ، اسبک یا انگشتی است.در این مقاله به بررسی این عضو موتور پرداخته میشود.
وظیفه
همانطور که در شکل 1 مشاهده می‌کنید. انتقال نیروی دورانی از طریق میل‌لنگ( میل لنگ و علائم خرابی آن ) به میل سوپاپ (علائم خرابی سنسور میل سوپاپ) از طریق تسمه یا زنجیر صورت می‌گیرد.
سپس جهت انتقال نیرو از میل بادامک به سوپاپ‌ها جهت باز و بسته‌شدن سوپاپ از اسبک یا انگشتی استفاده میشود.
محل قرارگیری اسبک‌ها بین میل بادامک و سوپاپ‌ها است و در موتورهایی با تکنولوژی قدیمی تر هستند، از طریق یک قطعه واسطه به نام میل تایپیت این ارتباط برقرار میشود.
1-چرخ‌دنده میل‌لنگ 2-زنجیر تایم 3-چرخ‌دنده میل سوپاپ 4-شاتون 5-پیستون 6-بادامک 7-استکان تایپیت 8-میل تایپیت 9- سوپاپ 10- اسبک
شکل 1- اجزا مکانیزم حرکت سوپاپ
انواع اسبک یا انگشتی
1. اسبک‌های فولادی مهره‌دار
یکی از معروف‌ترین و پرکاربردترین نوع اسبک‌ها، اسبک‌های فولادی مهره‌دار هستند. این نوع اسبک از لحاظ طراحی و ساخت بسیار ارزان و مقبول به‌صرفه است.
شکل 2- اسبک یا انگشتی فولادی مهره‌دار
همانطور که در شکل شماره 3 و 4 مشاهده می‌کنید اسبک از طریق یک‌مهره به سرسیلندر متصل میشود. البته این اتصال به‌گونه‌ای است که می‌تواند حول آن به‌صورت الا کلنگی حرکت کند.
هنگامی که میل بادامک در حال دوران است. با برخورد قسمت بادامکی به میل تایپیت، باعث حرکت میل تاپیت به سمت بالا میشود.
این حرکت به دلیل تماس قسمت فوقانی میل تایپیت با اسبک یا انگشتی، باعث حرکت الاکلنگی اسبک و برخورد قسمت نوک اسبک با سوپاپ و باز شدن سوپاپ را به دنبال دارد و در زمانی که نیرو از روی سوپاپ برداشته شود با فشار فنر سوپاپ بسته میشود.
1-میل تایپیت 2-اسبک 3- فنر سوپاپ در حالت عادی 4-سوپاپ در حالت بسته 5- میل بادامک 6- سوپاپ در حالت باز شدن 7-اسبک یا انگشتی در حالت باز شدن
شکل 3- عملکرد مکانیزم سوپاپ
شکل 4- مهره اتصال در نوع اسبک‌فولادی مهره‌دار
2.اسبک‌های غلتکی
همانطور که در شکل شماره 5 مشاهده می‌کنید. این اسبک‌ها بسیار شبیه به اسبک‌های فولادی مهر شده هستند. آنها یک غلتک در نوک انتهایی اسبک دارند.
این طراحی باعث ایجاد اصطکاک کمتر، سایش کمتر نوک سوپاپ و عملکرد بالاتر سوپاپ میشود. برای سادگی، این اسبک‌ها حاوی پیچ و مهره‌های قلابی هستند. آنها از آلومینیوم یا فولاد ریخته‌گری یا ماشین‌کاری شده ساخته می‌شوند.
شکل 5- اسبک‌غلتکی
3- اسبک یا انگشتی تمام غلتکی
شاید برایتان جالب باشد که این یک فقط اسبک فولادی مهره‌دار نیست. این نوع اسبک با ماشین‌کاری فولاد و آلومینیوم ساخته میشود.
همانطور که در شکل شماره 6 مشاهده می‌کنید در قسمت مرکزی اسبک یک عدد بلبرینگ قرار گرفته و درون بلبرینگ یک عدد شفت جهت حرکت دورانی بلبرینگ وجود دارد. یکی از مزایای این نوع اسبک حرکت روان و راحت اسبک‌ها به دلیل وجود بلبرینگ مرکزی اسبک است.
شکل 6- اسبک تمام غلتکی
4-اسبک‌های دارای شفت (میل اسبک)
همانطور که در شکل شماره 7 مشاهده می‌کنید یک شفت صلب در قسمت‌های مرکزی اسبک‌ها قرار دارد که اسبک‌ها می‌توانند بر روی شفت حرکت دورانی رفت و برگشتی (الاکلنگی) انجام دهند.
شکل 7- اسبک‌های دارای شفت
انواع مکانیزم کارکرد اسبک یا انگشتی در موتور
موتورهای OHV
همانطور که در شکل شماره 8 مشاهده می‌کنید. در موتورهای OHV به دلیل اینکه میل سوپاپ در داخل بلوکه قرار دارد. برای انتقال حرکت میل سوپاپ به اسبک‌ها از قطعه‌ای به نام میل تاپیت استفاده می‌کنند.
این قطعه داخل بلوکه قرار دارد و قسمت پایین آن با قسمت استکان تایپیت که زیر آن میل سوپاپ قرار دارد، تماس دارد و از قسمت بالا با اسبک یا انگشتی در تماس است.
حرکت اسبک‌ها از طریق انتقال نیرو از بادامک به استکان تایپیت و سپس به میل تایپیت و در آخر به قسمت انتهایی اسبک وارد میشود و منجر به باز شدن سوپاپ میشود.
موتور OHV :1- استکان تایپیت 2-سرسیلندر 3-میل تایپیت 4-اسبک 5- فنر سوپاپ 6- سوپاپ 7- شمع 8-پیستون 9-بلوکه سیلندر 10- میل بادامک
شکل 8- مکانیزم سوپاپ و محل‌اسبک در موتور OHV
موتورهای SOHC
در شکل شماره 9 مشاهده میشود در موتورهای SOHC میل سوپاپ در قسمت بالای موتور یعنی سرسیلندر قرار دارد.
در زمانی که میل سوپاپ در قسمت سرسیلندر توسط تسمه یا زنجیر تایم به زنجیر درمی‌آید. با برخورد قسمت بادامکی، میل بادامک با انتهای اسبک به‌صورت مستقیم، سوپاپ‌ها باز می‌شوند.
شکل 9- موتور SOHV
عیوب شایع اسبک یا انگشتی و آثار آنها
1-ایجاد صدای تیک‌تیک یا کلیک از قسمت سرسیلندر موتور
همانطور که در شکل 10 مشاهده می‌کنید در صورت خرابی اسبک‌ها یا وجود ترک روی اسبک‌ها یک‌صدای تیک‌تیک از قسمت سرسیلندر موتور می‌آید که نشان‌دهنده خرابی یا فرسودگی اسبک‌ها است. در زمان مشاهده این حالت می‌بایست هر چه سریع‌تر به تعمیرگاه مراجعه کنید.
شکل 10 – ترک برداشتن اسبک یا انگشتی
در برخی از موارد ایجاد صدای تیک‌تیک می‌تواند به دلیل عدم روغن‌کاری مناسب (روغن نامناسب، خرابی سیستم روغن‌کاری) باشد که موجب اصطکاک فلز با فلز به‌صورت دائم میشود.
شکل 11- له‌شدگی اسبک‌ها
در شکل 12 مشاهده میشود. برخی از مواقع فیلرگیری اشتباه و یا لقی بیش از حد اسبک‌ها با سوپاپ و یا انحراف اسبک با سوپاپ، باعث ایجاد صدای کلیک یا تیک‌تیک میشود.
شکل 12 – فیلرگیری بیش از حد و انحراف اسبک یا انگشتی و آثار آن
2- ایجاد پدیده Misfring در موتور به دلیل عدم عملکرد اسبک‌ها
همانطور که در قسمت‌های قبل توضیح داده شد. اسبک‌ها موجب باز و بسته‌شدن مسیر ورودی هوا به موتور و خروجی دود از موتور را بر عهده دارد. در زمانی که اسبک‌ها خراب باشند و نتوانند سوخت کافی به موتور برسانند باعث ایجاد misfieng یا احتراق ناقص میشود.
3-روشن شدن چراغ چک موتور
شکل 13- روشن چراغ چک
سنسورهای زیادی در موتور خودرو هستند که کارکرد موتور را کنترل و مورد ارزیابی قرار می‌دهند. اما اسبک‌ها دارای سنسور کنترلی نمی‌باشد. اما به دلیل اینکه اسبک‌ها نقش مهمی در میزان حجم سوخت ورودی به موتور را برعهده دارند. در صورت عدم عملکرد، دیگر سنسورها مثل سنسور میل سوپاپ و سنسور اکسیژن این عدم عملکرد را متوجه شده و باعث روشن شدن چراغ چک می‌شوند.
4-ساییدگی بوش اسبک یا انگشتی یا میله اسبک
همانطور که در شکل 14 نمونه برش خورده نوعی اسبک را مشاهده می‌کنید در داخل آن یک حفره جهت روغن‌کاری بوش داخلی اسبک وجود دارد که تغذیه این حفره توسط حفره‌هایی که روی میل‌اسبک وجود دارد تهیه میشود.
علت خرابی بوش اسبک و یا میله‌اسبک، عدم روغن‌کاری مکانیزم اسبک است و باعث اصطکاک فلز با فلز میشود که در موارد بسیاری عدم تعویض به‌موقع روغن‌موتور و فیلتر روغن منجر به این خرابی می‌گردد.
شکل 14- مجاری روغن‌کاری داخل اسبک یا انگشتی
اشتراک در
10 نظرات
تازه‌ترین
