نحوه یاتاقان‌گذاری موتور TU5

پژو 207، 206 تیپ‌های 4، 5 و 6، خودروی پژو پارس TU5، پژو 405SLX و رانا

یاتاقان گذاری چیست؟ آیا به نحوه یاتاقان گذاری موتور TU5 آشنایی دارید؟ همانگونه که در مقاله “یاتاقان” ذکر شد، میزان لقی بین یاتاقان‌های موتور باید بین 0/02تا 0/08 میلیمتر باشد. درصورتیکه این میان لقی کمتر از 0/02 میلیمتر باشد، فیلم روغن بین یاتاقان و محور میل‌لنگ تشکیل نمی‌گردد و باعث سایش یاتاقان و میل‌لنگ می‌شود و چنانچه این مقدار لقی از 0/08 میلیمتر تجاوز کند، فیلم روغن تشکیل شده قادر به تحمل ضربات ناشی از احتراق سوخت و هوا نخواهد بود و با گسیخته شدن این فیلم روغن، تماس فلز یاتاقان و فلز محور میل‌لنگ ایجاد می‌شود و نهایتا سایش و تخریب یاتاقان‌ها و محورهای میل‌لنگ را به دنبال خواهد داشت.
بدین منظور در قسمت پشت ياتاقان عباراتی نوشته شده است كه به شرح ذيل می‌باشد:

1. STD : به معنی استاندارد بوده و بدين منظور است كه ميل لنگ استاندارد است و محور آن توسط دستگاه ميل لنگ تراش تراشيده نشده است.
2. 010 : تعمير اول يعنی ميل لنگ يك بار به ضخامت يك صدم اینچ یا 0/25 میلیمتر تراشيده شده است و میل لنگ تعمیر اول نامیده می‌شود.
3. 020 : تعمير دوم يعني ميل لنگ يك بار به ضخامت دو صدم اینچ یا 0/5 میلی متر يا دوبار و هربار به ضخامت یک صدم اینچ متر یا 0/25 میلیمتر تراشيده شده است. اعداد فوق به صورت030 و 040 وجود داشته و بيان كننده عمق تراش محور ميل لنگ می‌باشد. چنانچه ميل لنگ به تراش 040 یا یک میلیمتر یا تعمیر چهارم برسد، بايد ميل لنگ را تعويض نمود.

در موتورهای امروزی میزان لقی بین میل‌لنگ و یاتاقان‌ها کاهش یافته است به نحوی که در موتور TU5 این میزان لقی تقریبا بین 0/01 تا 0/04 است که نشان از دقت و تکنولوژی بالاتر در طراحی و تولید این موتور می‌باشد. از اینرو به منظور سهولت در انتخاب یاتاقان مناسب، لبه یاتاقان‌ها را مطابق شکل 1 رنگ‌آمیزی می‌کنند تا بتوان با سهولت بیشتر، سرعت زیادتر و خطای کمتر نسبت به انتخاب یاتاقان مناسب یا اصطلاحا یاتاقان‌گذاری اقدام کرد.

شکل1-رنگ‌آمیزی یاتاقان‌ها برای سهولت در یاتاقان‌ گذاری

در ادامه نحوه یاتاقان‌ گذاری موتور TU5 که بر روی خودروهای پژو 207، 206 تیپ‌های 4، 5 و 6، پژو 206SD، پژو پارس LX یا TU5، پژو 405SLX و رانا نصب شده است مورد بررسی قرار می گیرد.

یاتاقان‌گذاری یاتاقان‌های ثابت موتور TU5:

در موتور TU5، نیم یاتاقان‌های سمت بلوک سیلندر به رنگ سیاه و از گروه B می‌باشند در حالیکه نیم یاتاقان‌های سمت کپه یاتاقان‌ها در 3 گروه با 3 رنگ مختلف در نظر گرفته شده‌اند که از دو روش زیر برای انتخاب یاتاقان می‌توان اقدام کرد:

1- روش استاندارد با توجه به مشخصات درج شده بر روی بلوک سیلندر و میل‌لنگ

در موتور TU5، نیم‌یاتاقان‌های ثابت شماره‌های 1، 3 و 5 سمت بلوک سیلندر و سمت کپه‌یاتاقان از نوع بدون شیار هستند در حالیکه نیم‌یاتاقان‌های شماره‌های 2 و 4 از نوع شیاردار می‌باشند.
جدول 1 مشخصات نیم‌یاتاقان‌های ثابت استاندارد شیاردار و بدون شیار موتور TU5 را نشان می‌دهد.

جدول 1-مشخصات نیم‌یاتاقان‌های استاندارد ثابت شیاردار و بدون شیار موتور TU5

جدول 2-مشخصات نیم‌یاتاقان‌های ثابت تعمیری شیاردار و بدون شیار موتور TU5 را نشان می‌دهد

جدول 2- مشخصات نیم‌یاتاقان‌های تعمیری ثابت شیاردار و بدون شیار موتور TU5

جدول3-مشخصات بغل یاتاقانی موتور TU5

نحوه انتخاب یاتاقان‌های میل‌لنگ:

برای انتخاب یاتاقان‌های میل‌لنگ ابتدا باید کد درج شده بر روی بلوک سیلندر(معمولات به سمت فلایویل) کد درج شده بر روی وزنه تعادل یا لنگ سیلندر آخر(شمارش از سمت فلایویل) مطابق شکل 2 را یادداشت کنید.

شکل 2-کدهای درج شده بر روی بلوک سیلندر(B) و وزنه تعادل میل‌لنگ(A)

بر اساس کدهای درج شده بر روی بلوک سیلندر و وزنه تعادل میل‌لنگ و جدول 4 می‌توان نسبت به انتخاب یاتاقان‌های استاندارد میل‌لنگ اقدام کرد.

جدول 4-انتخاب یاتاقان‌های استاندارد میل‌لنگ

مثال:
اگر عبارت درج شده بر روی بلوک سیلندر DXINB و عبارت درج شده بر روی وزنه تعادل میل‌لنگ YBMRS باشد نیم‌یاتاقان سمت کپه یاتاقان مربوط به یاقان‌های ثابت به شرح زیر مشخص می‌شوند:
نیم یاتاقان پایینی شماره یک از محل تلاقی ستون D و سطر Y یا (DY) از نوع A یا آبی می‌باشد.
نیم یاتاقان پایینی شماره دو از محل تلاقی ستون X و سطر B یا (XB) از نوع C یا سبز می‌باشد.
نیم یاتاقان پایینی شماره سه از محل تلاقی ستون I و سطر M یا (IM) از نوع B یا سیاه می‌باشد.
نیم یاتاقان پایینی شماره چهار از محل تلاقی ستون N و سطر R یا (NR) از نوع B یا سیاه می‌باشد.
نیم یاتاقان پایینی شماره پنج از محل تلاقی ستون B و سطر S یا (BS) از نوع A یا آبی می‌باشد.

2- استفاده از پلاستیک‌گیج

درصورتیکه موتور و میل‌لنگ فاقد کد مشخصات باشد یا موتور کارکرده و میل‌لنگ تعمیری باشد باید از این روش استفاده کرد. در این حالت نیم‌یاتاقان‌های سمت بلوک سیلندر باید از گروه B یا سیاه رنگ باشند ولی اولین نیم‌یاتاقان انتخابی سمت کپه‌یاتاقان‌ها باید از گروه A یا آبی رنگ به عنوان یاتاقان مبنا باشد. پس از نصب نیم‌یاتاقان‌های گروه B و گروه A، میل‌لنگ را کاملا تمیز کنید و بر روی بلوک سیلندر قرار دهید(نیم‌یاتاقان‌های 2 و 4 با نیم یاتاقان‌های 1، 3 و 5 متفاوت می‌باشند).

پلاستیک‌گیج(چنانچه نحوه کار با پلاستیک‌گیج را نمی‌دانید این مقاله “پلاستیگیج” را مطالعه کنید) را در به اندازه کافی ببرید و در محل مناسب قرار دهید و پیچ‌های کپه‌یاتاقان‌ها را با گشتاور و زاویه مجاز(گشتاور 2da.Nm بعلاوه 44 درجه)سفت کنید و بدون اینکه میل‌لنگ دوران کند میزان لهیدگی پلاستیک‌گیج را اندازه‌گیری کرده و از طریق جدول 5 نوع نیم‌یاتاقان مناسب را انتخاب کنید.

جدول 5-انتخاب نیم‌یاتاقان بر اساس میزان لقی میل‌لنگ با یاتاقان یا میزان لهیدگی پلاستیک‌گیج

پس از انتخاب یاتاقان موردنظر، با نصب یاتاقان‌های انتخاب شده، مجددا با پلاستیک‌گیج میزان لقی بین میل‌لنگ و یاتاقان را اندازه‌گیری کنید، چنانچه میزان لقی در محدوده مجاز باشد یاتاقان‌های انتخاب شده درست می‌باشد، در غیر اینصورت باید مجددا و مطابق رویه فوق، نسبت به انتخاب یاتاقان اقدام گردد.

 یاتاقان‌گذاری یاتاقان‌های متحرک موتور TU5:

یاتاقان‌های متحرک موتور پژو TU5، فقط دارای دو نوع استاندارد و تعمیری مطابق جدول 6 می‌باشد.

جدول 6-یاتاقان‌های متحرک استاندارد و تعمیری موتور TU5