تایرها آخرین حلقه در مسیر انتقال قدرت هستند. عملکرد صحیحی آنها در نحوه رانندگی بسیار مؤثر است. در مقاله تایر خودرو انواع و اجزا تایرها معرفی شدند. در این مقاله با بررسی دلایل خرابی تایر بیان خواهد شد.
آثار خرابی و ساییدگی در تایر
اگرچه با مشاهده ظاهری تایر می‌توان مشکلات ساییدگی در تایرها را متوجه شد اما گاهی این بررسی‌ها انجام نمی‌شوند؛ بنابراین دانستن آثار خرابی‌های تایر ضروری به نظر می‌رسد. شکل 1 برخی از معروف‌ترین آثار خرابی تایر را نشان میدهد.
شکل 1- آثار عمومی خرابی تایر
نشانه‌های ذکر شده می‌تواند دلایل دیگری مانند مشکل در سیستم فرمان یا مشکل در سیستم تعلیق یا شاسی باشد حتی لرزش اتاق می‌تواند از دسته‌موتورها نیز ایجاد شود. اما باتوجه‌به اینکه ساده‌ترین و راحت‌ترین کار بررسی تایرها است پیشنهاد می‌شود در صورت مشاهده هر یک از موارد ابتدا تایرها مورد بررسی قرار گیرند سپس موارد دیگر کنترل شوند.
نکته: با بررسی تایرها می‌توان به وجود برخی مشکلات در سیستم تعلیق و ترمز و فرمان نیز پی برد.
دلایل خرابی تایر خودرو
دلایل زیادی برای فرسودگی تایرها وجود دارد که ساده‌ترین دلیل آن مدت‌زمان استفاده است. به عبارت ساده‌تر حتی اگر تایر از بهترین موارد تولید شده باشد، بعد از زمان به‌صورت یکنواخت ساییده خواهد شد و نیاز به تعویض پیدا خواهد کرد. البته توجه به جابجایی صحیح و به موقع چرخ‌های در خودرو مدت‌زمان استفاده از تایر را افزایش میدهد بهر حال باتوجه‌به اینکه این موضوع طبیعی است مورد بحث قرار نخواهد گرفت. شکل 2 دلیل عمومی خرابی تایر را نشان میدهد.
شکل 2- دلایل اصلی خرابی تایر
رانندگی نامناسب، شامل شتاب‌گیری و ترمز گیری‌های ناگهانی و شدید یا تغییر مسیرهای ناگهانی با سرعت‌های بالا، یکی از عوامل فرسودگی سریع تایرها به شمار می‌رود. خیابان و جاده ناهموار یا دارای ترک سرعت ساییدگی در تایر را بالا می‌برد. یکی دیگر از عوامل ساییدگی تایرها تنظیم نبودن زوایای فرمان است. خرابی کمک‌فنرها همواره باعث فشار بیش از حد روی تایرها شده و آنها را زودتر فرسوده می‌کند. یکی از ساده‌ترین و متداول‌ترین دلایل خرابی تایرها، حرکت با باد بیش از حد و یا کمتر از حد مجاز است.
نشانه‌های خرابی تایر
با بررسی دقیق ظاهر تایر می‌توان به مشکلات فراوانی پی برد. شکل 3 برخی از این موارد را نشان میدهد.
شکل 3- مشکلات متداول در تایر
در ادامه برخی از مهم‌ترین بررسی‌های تایر و نتایج آن ذکر می‌شود.
ساییدگی در طرفین
شکل 4 محل بررسی تایر را از این نظر نشان میدهد.
شکل 4- بررسی طرفین تایر
در صورت مشاهده ساییدگی یکنواخت در طرفین تایر، میزان باد تایر کمتر از حد مجاز است و ضروری است مقدار مناسب باد به تایرها اضافه شود. شکل 5 این مشکل را نشان میدهد.
شکل 5- تأثیر کم بودن باد تایر
کم بودن باد تایر علاوه بر ساییدگی بیش از حد در طرفین تایر سبب ایجاد گرمای بیش از حد در تایر شده و طول عمر آن را به‌شدت کاهش میدهد. همچنین به دلیل افزایش مقاومت غلتشی، میران مصرف سوخت را نیز بالا می‌برد.
ساییدگی در وسط
در طورتی که مطابق شکل 6 خط مرکزی تایر مورد بررسی قرار گیرد و ساییدگی در آن مشاهده شود. نشانه باد بیش از حد استاندارد در تایر است
شکل 6- بررسی مرکز تایر
دقت کنید این بررسی باید در هنگام سرد بودن تایر انجام شود. بهتر است این کار قبل از حرکت و یا سه ساعت بعد از متوقف شدن خودرو انجام شود. شکل 7 نمونه‌ای از این حالت را نشان میدهد.
شکل 7- تأثیر بیش از حد بودن باد تایر
ساییدگی غیریکنواخت یک‌طرفه
گاهی ممکن است ساییدگی فقط در یک سمت تایر مشاهده شود. (شکل 8)
شکل 8- ساییدگی غیریکنواخت یک‌طرفه
این حالت بیشتر در اثر تنظیم نبودن زوایای فرمان ایجاد می‌شود که معمولاً فقط لبه خارجی و یا لبه داخلی دچار ساییدگی می‌شوند. در صورت مشاهده این حالت حتماً باید زوایای فرمان بررسی و تعمیر شده سپس اقدام به تعویض تایر کرد
ساییدگی مایل
گاهی ممکن است فرم ساییدگی به‌صورت اریب (کج) باشد. شکل 9 این فرم را نشان میدهد.
شکل 9- ساییدگی شیب‌دار
این نوع ساییدگی بیشتر در تایرهای جلو مشاهده می‌شود. این حالت بیشتر نشانه نا بالانسی در چرخ یا خرابی در سیستم تعلیق است؛ بنابراین قبل از تعویض تایر حتماً فنربندی، کمک‌ها و اهرم‌بندی‌ها مورد بررسی قرار گیرند.
ترک یا پارگی جانبی
یکی دیگر از موارد خرابی تایر مشاهده ترک یا پارگی روی تایر است. همانطور که در شکل 10 داده شده است این ترک‌ها عموماً در دیواره جانبی مشاهده می‌شوند.
شکل 10- وجود ترک یا بریدگی روی تایر
این حالت ممکن است در اثر پایین بودن کیفیت تایر و یا مدت‌زمان زیاد استفاده و یا رانندگی نامناسب و کشیده‌شدن لبه تایر به دیواره جاده یا یک شی تیز اتفاق بیفتد. گاهی می‌توان این مشکل را با قراردادن وصله در قسمت داخلی استر بر طرف کرد. اما بهترین پیشنهاد تعویض تایر در صورت مشاهده این حالت است چون ممکن است در مسیر حرکت، تایر بترکد
باد کردن دیواره
یکی دیگر از حالت‌های ممکن در تایر، ایجاد حالت باد کردن در دیواره جانبی است که شکل 11 (با اغراق) آن حالت را نشان میدهد.
شکل 11 – حالت بادکردگی دیواره جانبی
این حالت نشانه صدمه دیدن شدید در لایه‌های نخ اصلی یا پشتیبان است. ممکن است این حالت در اثر ضربه شدید به تایر ایجاد شود. در صورت مشاهده تایر باید تعویض شود
موارد ذکر شده مهم‌ترین مشکلات تایر را نشان میدهد. البته یک ساییدگی دیگر نیز وجود دارد که در دسته‌بندی خرابی‌های تایر قرار نمی‌گیرد که ساییدگی تا حد خط نشان تایر است.
ساییدگی تا حد خط نشان
البته این حالت را نمی‌توان در دسته خرابی‌ها جای داد اما به‌عنوان شاخص برای تشخیص میزان ساییدگی تایر مهم به نظر می‌رسد. هر شرکت تولیدکننده برای مشخص‌کردن زمان تعویض روی تایر نشانه‌های قرار میدهد. این نشانه‌گذاری در شرکت‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است اما معمولاً برجستگی‌هایی داخل یک یا چند شیار قرار می‌دهند زمانی که آج تایر با این برجستگی در یک سطح قرار گرفت نشانه زمان تعویض آن تایر است. شکل 12 یکی دیگر از حالت‌های ممکن را نشان میدهد.
شکل 12- نشانه زمان تعویض تایر
نویسنده: مهندس بهروز خطیبی
