دستگاه دیاگ خودرو و انواع آن

نیاز روز صنعت به افزایش کیفیت، ایمنی و آسایش از یک سو حفظ منابع زیست‌محیطی و کاهش تخریب محیط‌زیست از سوی دیگر باعث می‌شود که کنترل در صنعت اهمیت بسیاری پیدا کند. صنعت خودرو نیز در همین مسیر حرکت می‌کند. کنترل‌های دقیق‌تر عموماً با اضافه‌کردن سنسورها (حسگرها) و عملگرهای بیشتر، دقیق‌تر و حساس‌تر امکان‌پذیر است.
هر عضوی از سیستم به‌مرور و به دلایل مختلف ممکن است دچار خرابی شود، مواردی مانند پایان رسیدن طول عمر، شوک‌های ناگهانی در هنگام کار، ضربه‌های مکانیکی، استفاده نامناسب و … باعث خرابی قطعات و یا ارتباط بین قطعات می‌شود بنابراین پایش عملکرد قطعات از نکات بسیار مهم در هر مجموعه‌ای است. یکی از ابزارهای مهم در پایش وضعیت خودرو دستگاه‌های عیب‌یاب یا به گویش عمومی  دستگاه دیاگ خودرو هستند. تقریباً تمامی خودروها امروزی درگاه ارتباط با دستگاه دیاگ خودرو را دارند. در این مقاله به انواع دیاگ‌های مورداستفاده در خودرو پرداخته می‌شود.

دستگاه دیاگ خودرو چیست؟

دستگاه عیب‌یاب خودرو (ِdiagnosis tools) یا دستگاه اسکن خودرو (Scan tools)و یا به‌اختصار دستگاه دیاگ خودرو (Diag) ابزاری است که با کمک آن برخی از دستگاه‌های الکتریکی و الکترونیکی خودرو مورد پایش وضعیت و آزمایش قرار می‌گیرد.

انواع دستگاه دیاگ خودرو

دستگاه‌های عیب‌یاب انواع مختلفی دارند و آنها را به روش‌های مختلف می‌توان دسته‌بندی کرد. شکل 1 مهم‌ترین روش دسته‌بندی دستگاه‌های دیاگ را نشان می‌دهد.

شکل 1- دسته‌بندی دستگاه دیاگ خودرو

همانطور که در شکل 1 مشاهده می‌شود. دستگاه‌های دیاگ را می‌توان به روش‌های مختلف دسته‌بندی کرد.

از نظر دستگاه مورداستفاده

دستگاه‌های عیب‌یاب  یا همان دستگاه دیاگ خودرو معمولاً به دو صورت پرتابل و لپ تابی شناخته می‌شوند. نوع پرتابلی طوری طراحی می‌شود که با کاربری آسان با وزن سبک در نظر گرفته می‌شوند تعمیرکار دستگاه را در دست گرفته و فعالیت خود را انجام می‌دهد. شکل 2 نمونه‌هایی از دستگاه پرتابل را نشان می‌دهد.

شکل 2- دو نمونه از  دستگاه دیاگ خودرو پرتابل

در کنار دیاگ‌های پرتابل، دستگاه‌های عیب‌یاب دیگری نیز وجود دارند که با کمک یک سخت‌افزار و برنامه نرم‌افزاری به رایانه رومیزی یا لپ‌تاپ متصل شده و فرایند عیب‌یابی را با کمک از انجام داده می‌شود. شکل 3 نمونه‌ای از دستگاه عیب‌یاب لپ تابی را نشان می‌دهد.

شکل 3-دستگاه دیاگ خودرو از نوع لپ تابی به همراه نمونه صفحه‌ای از نرم‌افزار آن

از نظر نوع اتصال

دستگاه‌های عیب‌یاب ساده همه از نوع سیمی هستند، یعنی دستگاه دیاگ خودرو چه از نوع پرتابل باشد و چه از نوع لپ تابی با استفاده از سیم به درگاه OBD خودرو متصل می‌شوند. وجود سیم مشکلاتی را برای تعمیرکار ایجاد می‌کند به‌عنوان‌مثال محدودیت فاصله قرارگرفتن نسبت به خودرو به دلیل محدودیت طول سیم دستگاه بنابراین دستگاه‌های عیب‌یابی زیادی هستند که با استفاده از روش بلوتوث و یا روش رادیویی به رابط OBD خودرو متصل می‌گردند. معمولاً واحد فرستنده بلوتوث یا رادیویی روی رابط OBD دستگاه نصب و گیرنده (لپ تاب یا هر دستگاه پرتابل مخصوص) با استفاده از ارتباط بی‌سیم به رابط OBD متصل و داده‌ها جابه‌جا می‌شوند. شکل 4 نمونه‌ای از این رابط را نشان می‌دهد.

شکل 4- نوعی رابط بلوتوثی دستگاه دیاگ خودرو

از محاسن این دستگاه‌ها قابلیت اتصال به گوشی‌ها یا PC ها است. به عبارت ساده‌تر کاربر می‌تواند با نصب اپلیکیشن مربوطه روی گوشی، تبلت یا لپ تاب اطلاعات مورد نظر را دریافت کند. شکل 5 رابط نرم افزاری روی گوشی را نشان می‌دهد.

شکل 5- نوعی اپلیکیشن دیاگ روی گوشی

از نظر کاربرد

دستگاه‌های عیب‌یاب از نظر خودروهای تحت پوشش به دودسته دیاگ‌های تک برند یا شرکتی و دیاگ‌های مولتی برند دسته‌بندی می‌شوند. دستگاه دیاگ خودرو تک برند معمولاً توسط شرکت سازنده خودرو پیشنهاد می‌شوند. این نوع دستگاه‌های عیب‌یاب فقط محصولات یک شرکت خواص را پشتیبانی می‌کنند. برخی از معروف‌ترین دستگاه‌های عیب‌یاب شرکتی را در شکل 6 مشاهده می‌کنید.

شکل 6- نمونه‌های از دیاگ‌های تک برند / شرکتی

اگرچه کیفیت و دقت  دستگاه دیاگ‌ خودرو شرکتی بسیار بالا است اما به دلیل عدم پشتیبانی از سایر برندها، تعمیرکاران در مرحله اول از این نوع دیاگ‌ها استقبال زیادی نمی‌کنند. معمولاً از مولتی برندها که از بیشتر خودروها پشتیبانی می‌کنند استفاده می‌شود. شکل 7 نمونه‌های از دیاگ‌های مولتی برند را نشان می‌دهد.

شکل 7- نمونه‌هایی از دیاگ مولتی برند

در کنار مولتی برندهای خارجی تعمیرکاران ایران می‌تواند از مولتی برندهای ایرانی نیز استفاده کنند. معروف‌ترین مولتی برندهای ایرانی را در شکل 8 می‌توانید مشاهده کنید.

شکل 8- نمونه‌های از دیاگ‌های مولتی برند شرکت‌های ایرانی

یکی از محاسن دیاگ‌های ایرانی نسبت به انواع خرابی دوزبانه بودن این دیاگ‌ها است که کاربری از را برای تعمیرکاران ساده‌تر می‌کند.

از نظر نوع اینترفیس

باتوجه‌به اهمیت این دسته‌بندی در رویه عیب‌یابی کانکتور دستگاه عیب‌یاب از نظر نوع درگاه در یک مقاله مجزا بررسی می‌شود. برای اطلاعات بیشتر به مقاله انواع کانکتورهای دستگاه عیب‌یاب مراجعه کنید

آنچه در این مقاله آمد بررسی اجمالی روی دستگاه‌های عیب‌یاب و انواع آن بود. برای کاربری بهتر از دستگاه‌های عیب‌یاب دانش کاربردی استفاده از داده‌های نمایش داده شود بسیار اهمیت داد به‌عنوان‌مثال نمونه‌ای از کاربری داده‌های دستگاه عیب‌یاب را در مقاله آزمایش خلاسنجی با کمک سنسور مپ مراجعه کنید.