عیب‌یابی بوستر ترمز خودرو

در مقاله بوستر ترمز در مورد این عضو مهم سیستم ترمز، که وظیفه تقویت کردن نیروی پای راننده به‌صورت خطی را به عهده دارد مطالبی بیان شد. باتوجه‌به نقش حیاتی بوستر ترمز در ایمنی خودرو، تشخیص علائم خرابی بوستر ترمز و عیوب احتمالی آن همواره در کنترل و هدایت خودرو نقش مؤثری دارد. در این مقاله به این موارد پرداخته می‌شود.
نظر به اینکه در اغلب خودروهای سواری امروزی واحد بوستر و واحد پمپ ترمز یکپارچه هستند. بررسی این دو بخش با هم انجام می‌شود. (شکل 1)

شکل 1- مجموعه بوستر خودرو

دوره‌های آموزش مکانیک خودرو با مدرک معتبر از دانشگاه صنعتی شریف

علائم خرابی بوستر ترمز و واحد پمپ

واحد پمپ و بوستر مانند هر سیستم دیگر خرابی دارای نشانه‌های عمومی هستند. با مشاهده هر یک از این نشانه‌ها به‌عنوان یکی از خرابی‌های احتمالی باید پمپ و بوستر مورد بررسی قرار گیرد. شکل 2 این آثار احتمالی را نشان می‌دهد.

شکل 2- علائم خرابی بوستر ترمز و پمپ

روش‌های عیب‌ یابی بوستر ترمز

ساده‌ترین بررسی خرابی بوستر ترمز و پمپ، بررسی نشتی‌های مجموعه است. شکل 3 انواع نشتی‌های بوستر و پمپ را نشان می‌دهد.

شکل 3- انواع نشتی‌های احتمالی مجموعه پمپ و بوستر ترمز

شکل 4 دو نمونه نشتی مایع هیدرولیک ترمز در واجد پمپ اصلی و بوستر را نشان می‌دهد.

A: نشتی لوله پمپ اصلی B: نشتی بوستر در محل اتصال به پمپ
شکل 4- نمونه‌ای از نشتی‌های مایع ترمز پمپ اصلی و بوستر

نشتی‌های خلأ می‌تواند از خرابی شیلنگ خلایی موتور به بوستر، شل بودن بست شیلنگ‌ها، خرابی سوپاپ یک‌طرفه (Check valve) و یا بدنه بوستر باشد. معمولاً نشتی خلأ با نوعی صدای سوت کشیدن همراه است که این صدای سوت کشیدن با گاز دادن به موتور تغییر می‌کند.

1- خرابی شیلنگ 2- خرابی سوپاپ یک‌طرفه 3- شل بودن بست 4- خرابی بدنه بوستر
شکل 5- عوامل احتمالی نشتی خلأ

در صورت بروز هرگونه نشتی (غیر از شل بودن بست‌ها) باید قطعه موردنظر تعویض و یا تعویض شود.

بررسی و آزمایش‌ها مجموعه پمپ اصلی و بوستر

بررسی عملکرد سوپاپ یک‌طرفه شیلنگ خلأ :

سوپاپ یک‌طرفه از روی بوستر جدا شود و به‌صورت ساده مطابق شکل 6 آزمایش شود.

شکل 6- روش بررسی عملکرد سوپاپ یک‌طرفه

مطابق شکل 6 و متناسب با جهت جریان هوا (به سمت موتور) اگر سمت موتور هوا دمیده شود. مجرا باید کاملاً بسته شود و اگر هوا مکیده شود مجرا باید باز باشد. در غیر این صورت سوپاپ باید تعویض شود.
نکته: در صورت دردسترس‌بودن پمپ وکیوم دستی بهتر است آزمایش با آن انجام شود. (شکل 7)

شکل 7- بررسی سوپاپ یک‌طرفه با پمپ وکیوم دستی

بررسی عملکرد بوستر بدون ابزار

 روش اول

در زمان خاموش بودن موتور , پدال ترمز چندین بار فشار شود. پدال ترمز را در حالت فشردن نگه داشته شده و موتور روشن شود. شکل 8 این آزمایش را نشان می‌دهد.

A: پدال زدن – موتور خاموش    B: پایین رفتن پدال ترمز بعد از روشن شدن موتور
شکل 8- آزمایش بوستر

درصورتی‌که بلافاصله پس از روشن شدن خودرو، پدال کمی به‌طرف پائین حرکت کند، بوستر سالم است. در غیر این صورت باید بوستر تعویض شود

روش دوم

ابتدا موتور ( آموزش دوره تخصصی موتور خودروهای داخلی ) را روشن کرده و بعد از گذشت چند دقیقه موتور خاموش شود. سپس پدال را چهار الی پنج بار تا انتهای کورس خود فشار دهید . (شکل 9)

B: خراب                           A: سالم
شکل 9- بررسی بوستر بعد از خاموش‌کردن موتور

همانطور که در شکل مشاهده می‌شود اگر پدال ترمز در هر بار فشرده شدن کمتر پایین برود نشانه سالم بودن مجموعه بوستر ترمز است.

بررسی عملکرد بوستر با ابزار

ابتدا خودرو را روشن‌کردن و سپس بر اساس کتاب راهنمای تعمیرات خودرو مربوطه نیرویی ثابت به پدال وارد شود (حدود 100 N). درحالی‌که پدال را نگه داشته شده است موتور را خاموش شود و حدود 30 ثانیه پدال را نگه در همان وضعیت نگه داشته شود. درصورتی‌که پس از گذشت زمان 30 ثانیه ارتفاع پدال ترمز تغییر نکند (پایین نرود) بوستر سالم و در غیر این صورت بوستر معیوب است و باید تعویض گردد.

بررسی نشتی خلأ بوستر در حالت بدون بار

مطابق شکل 10 گیج خلأ را در مسیر شیلنگ موتور به بوستر قرار دهید.

شکل 10- قراردادن گیج فشار در مسیر شیلنگ خلایی

موتور را روشن کرده و پس از رسیدن میزان خلأ به 500mmHg موتور را خاموش کنید. اگر پس از گذشت 15 ثانیه میزان خلأ 450-500mmHg ثابت بماند بوستر سالم بوده و نیاز به تعویض ندارد درصورتی‌که میزان خلأ نشان‌داده‌شده کمتر از مقدار ذکر شده باشد، بوستر باید تعویض گردد.

بررسی نشتی خلأ بوستر در حالت کارکرد یا تحت‌فشار بودن پدال ترمز

همانند آزمایش قبلی گیج را در مسیر شیلنگ به بوستر قرار دهید و موتور را روشن کنید. به پدال ترمز نیروی معادل 20kg پدال وارد کنید .بعد از رسیدن به فشار 500mmHg موتور را خاموش کنید. (درحالی‌که به پدال نیرو وارد می‌گردد(
بعد از گذشت 15 ثانیه میزان خلأ بوستر را کنترل شود. اگر عدد روی گیج 450-500mmHg را نشان دهد بوستر سالم بوده و نیاز به تعویض ندارد و در غیر این صورت اقدام به تعویض آن نمایید

نویسنده : مهندس بهروز خطیبی