مخترع اتومبیل

اولین ماشین با موتور بخار

مخترع اتومبیل کیست؟ مطمئناً هیچ‌کس را نمی‌توان به‌تنهایی طراح و سازنده اتومبیل به شمار آورد، بلکه طرح آن به‌مرورزمان توسط محققان، مخترعان، طراحان و مهندسان مختلفی تکمیل شده و به‌صورت امروزی درآمده است. در مقاله قبلی در مورد منشأ نام اتومبیل مطالبی بیان شد. در این مقاله در مورد اولین‌ها ایده‌دهنده‌ها و اولین خودروها با موتور بخار است.

تاریخ‌شناسی

در حماسه گیل‌گمش اولین پرواز انسان به آسمان مطرح می‌شود؛ اما در مورد رویه آن نکاتی ارائه نمی‌شود اما شاید بتوان اولین ایده مکتوب در مورد خودرو را در نوشته حماسه‌سرای بزرگ یونانی «هومر» (750 سال قبل از میلاد مسیح) پیدا کرد. در قسمتی از رمان ایلیاد، هفاستوس خدای آتش، برای انجام‌وظیفه خود، یک سه‌چرخه محرک ساخت. هومر می‌نویسد: این وسیله خودکار بود و به فرمان خدایان حرکت می‌کرد.

شکل 1- هفاستوس و وسیله نقلیه‌ای که ساخت – افسانه ایلیاد

در آن زمان و البته سال‌ها بعد این موضوع در حد توهمات و تخیلات نویسنده تفسیر می‌شد، به‌طوری‌که وقتی راجر بوکان (Roger Bocon) فیلسوف/ دانشمند انگلیسی، قرن‌ها بعد، در سده سیزدهم میلادی در مورد زیردریایی، اتومبیل و هواپیما سخن گفت، چندان جدی گرفته نشد و حتی به او نسبت جادوگری و ساحری داده شد. (شکل 2)

شکل 2- مجسمه راجر بوکان در دانشگاه آکسفورد

نوابغ طراح

در قرن پانزدهم میلادی دو ایتالیایی به نام‌های «مارتینی» و «داوینچی» بدون اطلاع از یکدیگر روی طرح‌های یک وسیله نقلیه خود محرک کار می‌کردند. (شکل 3)

شکل 3- اولین مهندسین طراح خودرو – قرن 15 میلادی

همان طور که قبلاً گفته شد مارتینی اولین کسی بود که از کلمه اتومبیل استفاده کرد. از هر دو مهندس/طراح برگه‌های موجود است که ایده‌های آنها در مورد خودرو ترسیم شده است. (شکل 4)

شکل 4- طرح‌های اولیه اتومبیل

ظاهراً هیچ یک از دو طراح موفق به ساخت ایده خود نشدند یا اگر شدند هیچ شاهدی بر ساخت آن وجود ندارد.
در اواسط قرن هجدهم میلادی یک فرانسوی به نام «ژاکوب واکنسون» خودرویی ساخت که موتورش مانند مکانیسم ساعت بود، چیزی که «واکنسون» به آن توجهی نداشت، این بود که وزن مکانیسم ساعتی که بتواند یک خودرو و مسافرانش را حرکت دهد بسیار سنگین خواهد شد و در نتیجه این طرح نیز به شکست منجر شد.
در سال 1680 ایزاک نیوتن فیزیک‌دان معروف انگلیسی بر اساس قوانین فیزیکی که به نام او ثبت شده است طرح یک اتومبیل را ارائه کرد که با نیروی رانش بخار از عقب آن به حرکت در می‌آمد. شکل 5 این طرح را نشان می‌دهد.

شکل 5- طرح واگن بخار – ایزاک نیوتن 1680 میلادی

موتور بخار

اگرچه طرح واگن نیوتن با بخار کار می‌کرد؛ اما از قانون عمل و عکس‌العمل استفاده می‌کرد بنابراین شاید ثبت ایده موتور بخار به نام نیوتن کمی اغراق‌آمیز به نظر برسد.
در سال 1698 اولین موتور بخار توسط «توماس ساوی» انگلیسی ساخته شد که طرحی ناقص و ناایمن بود. این طرح توسط یک انگلیسی دیگر به نام «توماس نیوکومن» در سال 1711 کامل‌تر شده و از خطرات آن کاسته شد و سرانجام در سال 1769 «جیمز وات» صنعتگر اسکاتلندی اولین موتور بخار را برای استفاده در معادن و کارخانه‌ها به ثبت رساند. شکل 6 طرح‌های این سه موتور را نشان می‌دهد.

شکل 6- طرح‌های اولیه موتور بخار

اولین اتومبیل

اولین وسیله که می‌توان آن را اتومبیل نامید در سال 1769 به‌وسیله نیکلاس ژوزف کوگنات (Nicolas joseph cugnot) كه يک مهندس ارتش فرانسه بود، ساخته شد. این اتومبیل بخار، سه‌چرخه‌ای بسیار سنگین و کند بود و می‌توانست تا چهار نفر را جابه‌جا کند. سرعت آن کمی بیشتر از دو مایل در ساعت (تقریباً 3/2 کیلومتر در ساعت) بود و باید هر 20 دقیقه یک‌بار برای پر کردن مخزن آبش متوقف می‌شد. این ماشین توسط ارتش برای حمل توپ‌های سنگین استفاده می‌شد. نمونه اصلی آن اینک در موزه پاریس قرار دارد. (شکل 7)

شکل 7- اولین اتومبیل دنیا 1769

جالب است بدانید اولین تصادف در دنیا با اتومبیل نیز در زمانی اتفاق افتاد که این خودرو در سال 1771 با یک دیوار برخورد کرد (دو سال پس از اولین آزمایش) (شکل 8)

شکل 8- طرح اولین تصادف اتومبیل در دنیا

توسعه اتومبیل بخار

اولیور ایوانز امریکایی در سال 1792 اتومبیلی ساخت که در حدود 9 متر طول و 50 تن وزن داشت. یکی از خصوصیات جالب این خودرو آن بود که می‌توانست هم در آب و هم در خشکی حرکت کند. «ایوانز» نام این وسیله را (ORUKTOR AMPHIBOLOS) نام‌گذاری کرد. البته این خودرو تا سال 1804 مورداستفاده قرار نگرفت.(شکل 9)

شکل 9- خودرو ایوانز

در سال 1801 مهندسی از کرونوال انگلیس به نام «ریچارد ترویتیک» اتومبیل بخاری ساخت که قادر به حمل چندین مسافر بود و آن را در شب کریسمس آزمایش کرد. دو سال بعد به همراه «اندرو ویوان» اتومبیلی به نام (London Carriage) ساختند. این اتومبیل کالسکه‌ای سه‌چرخه بود و می‌توانست با سرعت 16 کیلومتر در ساعت حرکت کند. (شکل 10)

شکل 10- اتومبیل London Carriage

اواخر سده 18 حدود صد شرکت اتومبیل‌سازی با موتور بخار وجود داشت. به‌عنوان نمونه یکی از معروف‌ترین این شرکت‌ها در اروپا شرکت (De Dion Bouton) (اولین تولید: 1884) بود که بعدها طراحی و ساخت موتور خودروهای شرکت رنو را برعهده گرفت. (شکل 11)

شکل 11- اتومبیل بخار – De Dion Bouton- 1887 میلادی

در امریکا شرکت‌های فورد (اولین تولید: 1896) و شرکت برادران «استنلی» (اولین تولید: 1898) نیز به‌عنوان شرکت‌های مطرح خودروساز، اتومبیل با موتور بخار تولید می‌کنند. اتومبیل‌های بخار هنوز در دهه اول قرن 19 استفاده می‌شدند. (شکل 12)

شکل 12- اتومبیل بخار استنلی – 1912

اگرچه این خودروها بازار را در دست داشتند؛ اما رقیبی جوان وارد عرصه شده بود. رقیبی که به سلطه موتور بخار در اتومبیل‌ها پایان داد. موتور احتراق داخلی. مقاله بعدی ما را در مورد ورود موتور احتراق داخلی به صنعت خودرو دنبال کنید.

نویسنده: مهندس بهروز خطیبی