علائم خرابی سنسور پدال گاز

 و روش عیب‌یابی آن

در مقاله‌های قبلی در مورد اجزا سیستم مدیریت دریچه گاز و نحوه عملکرد آن مطالبی بیان شد. در این مقاله به علائم خرابی سنسور پدال گاز و روش عیب‌یابی آن پرداخته خواهد شد. پیشنهاد می‌شود قبل از این مقاله حتماً مقاله‌های سنسور پدال گاز و سنسور پدال گاز پتانسیومتری را مطالعه کنید. سطح این مقاله مناسب برای سطوح تکنسین و مکانیک خبره به بالا است.

اهمیت بررسی سنسور پدال گاز

سنسور پدال گاز به‌صورت مستقیم روی عملکرد موتور تأثیر دارد. در واقع راننده از طریق فشردن پدال گاز نیاز خود را برای دور و توان موتور اعلام می‌کند؛ بنابراین خرابی سنسور پدال گاز می‌تواند به مدیریت سوخت و جرقه موتور را تحت‌تأثیر خود قرار دهد؛ بنابراین یکی از پارامترهایی که باید در هنگام بدکار کردن موتور بررسی شود، عملکرد این سنسور است.

علائم خرابی سنسور پدال گاز

بر اساس رویه کلی بررسی و عیب‌یابی سیستم‌ها، ابتدا آثار خرابی این سنسور مورد بررسی قرار می‌گیرد. شکل 1 برخی از مهم‌ترین علائم خرابی سنسور پدال گاز را معرفی می‌کند.

شکل 1- علائم خرابی سنسور پدال گاز

ساده‌ترین حالت از نشانه‌ها و یا علائم خرابی سنسور پدال گاز، گاز نخوردن است. در این حالت هرچه پدال گاز فشرده می‌شود هیچ تأثیری در دور موتور مشاهده نمی‌شود. بد گاز خوردن هم می‌تواند از دیگر نشانه‌های خرابی این سنسور باشد. مشکل بد گاز خوردن می‌تواند در سیستم‌های گیربکس اتومات AT سبب تعویض نامناسب دنده شود؛ بنابراین تقه زدن‌های جعبه‌دنده (اتومات) در هنگام تعویض می‌تواند از دیگر علائم خرابی سنسور پدال گاز باشد.
گاز هرز خوردن یا گاز نکردن می‌تواند باعث تغییر در نسبت هوا و سوخت واقعی موتور شود؛ بنابراین هم می‌تواند مصرف سوخت را بالا ببرد و هم می‌تواند میزان آلایندگی‌های گازهای خروجی را افزایش دهد. افزایش مصرف و افزایش آلایندگی در گازهای خروجی سیستم مدیریت OBD را حساس خواهد کرد؛ بنابراین احتمال روشن‌شدن چراغ چک نیز در اثر خرابی سنسور پدال گاز وجود خواهد داشت. از دیگر علائم خرابی سنسور پدال گاز، تغییرات دور درجا موتور است. به عبارت ساده‌تر دور موتور در حالت دور آرام مرتباً تغییر می‌کند و روی یک عدد ثابت نمی‌ایستد.

روش بررسی سنسور پدال گاز

روش بررسی سنسورها از یک‌رویه عمومی مطابق شکل 2 پیروی می‌کند.

شکل 2- روش بررسی سنسور پدال گاز

بررسی ظاهری

در بررسی ظاهری علائم خرابی سنسور پدال گاز  نشانه‌های چندانی برای سنسور پدال گاز وجود ندارد. به‌صورت کلی هر نوع شکستگی ظاهری در بدنه یا کانکتورها می‌تواند دلیل خرابی سنسور تعبیه شده روی پدال گاز در نظر گرفته شود. (شکل 3)

شکل 3 – بررسی ظاهری پدال گاز و سنسور

بررسی با دیاگ

بهترین راه تست و بررسی علائم خرابی سنسور پدال گاز  با دستگاه عیب‌یاب است. بررسی با عیب‌یاب می‌تواند در بخش بررسی خطاها و یا بررسی پارامترها انجام شود.

خواندن کد خطا

ساده‌ترین و سریع‌ترین راه بررسی سنسورها، مشاهده وجود کد خطا در دستگاه عیب‌یاب است.
در بسیاری از کدهای خطا به‌صورت زیر تعریف شده است:
Throttle / Pedal position sensor
بنابراین، کدهای خطا بین سنسور موقعیت دریچه گاز (TPS) و سنسور پدال گاز (PPS-ACC sensor) می‌تواند مشترک باشد.
P0120
P0121
P0122
P0123
P0124
P2109
P2110E
P2113
P2114
P2115
P2116
P2117
P2120
P2121
P2122
P2123
P2124
P2125
P2126
P2127
P2128
P2129
P2130
P2131
P2132
P2133
P2134
P2135
P2136
P2137
P2138
P2139
همانطور که مشاهده می‌شود لیست بزرگی از کدهای خطا برای این سنسور وجود دارد. دلیل زیاد بودن این تعداد آن است که معمولاً واحد سنسور پدال گاز حداقل از دو سنسور تشکیل شده است و هر سنسور حداقل سه سیم دارد (سیم تغذیه – سیم منفی و سیم سیگنال)؛ بنابراین می‌تواند تک‌تک سیم‌ها را مورد بررسی قرارداد. شکل 4 جدولی از مفهوم کدهای خطا و دلایل احتملی آن را نشان می‌دهد.

شکل 4- جدول کد خطا مرتباط خرابی سنسور پدال گاز

بررسی پارامتر

یکی دیگر از قابلیت‌های دستگاه دیاگ بررسی پارامترها است. متناسب با نوع خودرو، دستگاه دیاگ می‌تواند پارامتر مقاومت، ولتاژ و یا هر دو را نشان بدهد. باتوجه‌به اینکه عددهای نشان‌داده‌شده توسط دستگاه دیاگ با بررسی با کمک مولتی‌متر تفاوتی ندارد اعداد و نحوه آزمایش در تست با مولتی‌متر تشریح می‌شود.

بررسی با مولتی‌متر

با کمک تست ولتی و اهمی می‌تواند سنسور را مورد بررسی قرارداد. و به علائم خرابی سنسور پدال گاز پی برد.

بررسی ولتاژ

دسته سیم و کانکتور سنسور پدال گاز باید از نظر ولتاژ مورد بررسی قرار گیرد. (شکل 5)

شکل 5- بررسی ولتاژ سنسور پدال گاز

این آزمایش می‌تواند شامل بررسی سیم تغذیه و سیم بدنه و سیم سیگنال باشد. هر سنسور که دارای 6 سیم است (دو پتانسیومتر یا دو سنسور اثر هال) تک تک سیم‌ها می‌تواند از نظر ولتاز مورد بررسی قرار گیرد. شکل 6 نمونه ای از بررسی سنسور پدال گاز از نوع پتانسیومتری را نشان می‌دهد.

شکل 6- بررسی ولتاژ مثبت و منفی سنسور پدال گاز از نوع پتانسیومتری

درصورتی‌که آزمایش شکل 6 عدد 5 با تولرانس (0.1 ولت) مشاهده نشده باشد باید ایسیو یا دسته سیم مورد بررسی قرار گیرد.
سیم سیگنال نیز می‌تواند مورد بررسی ولتاژ قرار گیرد. اگر سنسور از نوع پتانسیومتری باشد (چه نوع معکوس چه نوع تفاضلی) عددشان داده شده باید با تغییر پدال گاز بین حدود 0.1 ولت تا 4.9 ولت تغییر کند.

شکل 7- اندازه گیری ولتاژ سیگنال سنسور پدال گاز از نوع پتانسیومتری

A- پتانسیومتر تفاضلی B- پتانسیومتر معکوس
شکل 8- بررسی ولتاژ در سنسور پدال گاز

اگر سنسور پدال گاز از نوع اثر هال باشد به روش شکل 9 باید ولتاژ تغذیه ان بررسی می‌شود.

شکل 9- بررسی ولتاژ تغذیه سنسور پدال گاز از نوع اثر هال

برای بررسی سیگنال سنسور از نوع اثر حال باید به روش شکل 10 آن را بررسی کرد.

شکل 10- بررسی ولتاژ سنسور پدال گاز از نوع اثر هال

بررسی مقاومت سنسور پدال گاز

درصورتی‌که سنسور پدال گاز از نوع پتانسیومتری باشد می‌توان مقاومت را از پایه سنسور نیز اندازه‌گیری کرد. (شکل 11)

شکل 11- اندازه گیری مقاومت سنسور پدال گاز از نوع پتانسیومتری

مقاومت‌های پتانسیومتر باید اندازه‌گیری شوند اینکه پتانسیومتر از نوع تفاضلی است یا معکوس در نتایج اندازه‌گیری تأثیرگذار خواهد بود. شکل 12 این نتایج را نشان می‌دهد.

شکل 12 – نتایج بررسی مقاومت سنسور پدال گاز از نوع پتانسیومتری

بررسی با دیتالاگر – اسیلوسکوپ

با استفاده از دیتالاگر یا اسیلوسکوپ یا دیاگ‌هایی که می‌تواند گراف سیگنال را ترسیم کنند می‌توان به‌صورت لحظه‌به‌لحظه و در حال عملکرد پدال گاز پارامترها مربوطه را بررسی کرد. شکل 13 نمونه این بررسی را نشان می‌دهد.

شکل 13- منحنی سنسور پدال گاز از نوع پتانسیومتری تفاضلی

آنچه در این مقاله آمد مختصری از علائم خرابی سنسور پدال گاز و روش بررسی آن بود. در دوره‌های آموزشی برق و انژکتور کیا هیوندای به‌صورت تخصصی این موارد به‌صورت عملی زیر نظر اساتید خبره در کارگاه دانشگاه صنعتی شریف آموزش داده می‌شود.

نویسنده: مهندس بهروز خطیبی