مکانیک خودرو عمومی -بخش 03

مكانيزم سوپاپ

برای باز و بسته کردن مجرای ورود سوخت و هوا و خروج دود از سوپاپ استفاده می‌شود و مکانیزم سوپاپ وظیفه باز و بسته کردن سوپاپ‌ها را در زمان دقیق بر عهده دارد. از لحاظ مكانيزم حركتي سوپاپ ها نيز مكانيزم هاي مختلفي وجود دارد كه يك نمونه اولیه این مکانیزم در شكل 1 نشان داده شده است.
اين نوع مكانيزم را OHV نيز مي‌نامند كه در اين طرح سوپاپ‌ها برروی سيلندر نصب می‌شوند ولی ميل‌سوپاپ در بلوكه سيلندر قرار دارد كه به دليل زياد بودن قطعات مكانيزم سوپاپ، هزينه‌ی طراحی و توليد زياد شده و سر و صداي مكانيزم نيز زياد مي‌باشد. از اين رو ميل‌سوپاپ نيز برروی سرسيلندر منتقل می‌كنند و مكانيزم OHC بدست می‌آيد.

1-ميل‌بادامك يا ميل‌سوپاپ 2- بلوكه سيلندر 3- تايپت 4- ميل‌تايپت 5- سرسيلندر 6- پيچ تنظيم لقي سوپاپ يا فيلرگيري 7- اسبك 8- ميل‌اسبك 9- بشقابك فنر 10- خارنگهدارنده سوپاپ 11- سوپاپ 12- گيت، گايد يا راهنماي سوپاپ
شكل 1-يك نوع مكانيزم سوپاپ

شكل 2 مكانيزم OHC را نشان می‌دهد.

1-سرسيلندر 2- فنر سوپاپ 3- سوپاپ 4- بشقابك سوپاپ 5- پيچ تنظيم لقي يا فيلرگيري 6- اسبك 7- ميل اسبك 8- ميل‌بادامك 9- سيت يا نشيمنگاه سوپاپ
شكل 2-مكانيزم OHC

انتقال قدرت از میل‌لنگ به میل‌سوپاپ بوسیله زنجیر یا تسمه صورت می‌گیرد. شکل 3 انتقال قدرت تسمه‌ای بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ را نشان می‌دهد.

1-چرخ تسمه واترپمپ 2-چرخ‌تسمه میل‌سوپاپ 3-تسمه سفت‌کن 4-غلتک هرزگرد 5-چرخ‌تسمه میل‌لنگ
شکل 3-استفاده از تسمه‌تایم برای انتقال قدرت از میل‌لنگ به میل‌سوپاپ

شکل 4 انتقال قدرت بوسیله زنجیرتایم از میل‌لنگ به میل‌سوپاپ را نشان می‌دهد.

1-چرخ‌زنجیر میل‌لنگ 2-زنجیر‌تایم 3-چرخ‌زنجیر میل‌سوپاپ 4-راهنمای زنجیرتایم 5-زنجیر سفت‌کن
شکل 4-استفاده از زنجیرتایم برای انتقال قدرت از میل‌لنگ به میل‌سوپاپ

قابلیت اطمینان زنجیر از تسمه بیشتر است ولی زنجیر گرانتر بوده و نیاز به روغنکاری دارد و صدای بیشتری نیز ایجاد می‌کند.

سرسيلندر

درپوش بالای سیلندر را سرسیلندر گویند که در شکل 5 نشان داده شده است.

شکل 5-سرسیلندر

سرسیلندر از جنس آلیاژ آلومینیوم یا چدن ساخته می‌شود و براي بستن درپوش‌هايي كه ضخامت زيادي دارند و به خصوص مانند سرسيلندر که تحت تاثير تغييرات فشاری و دماي زيادي قرا دارند، برای جلوگيري از تاب برداشتن آن حتماً بايد به الگوي سفت كردن پيچ‌هاي آن مطابق دستورالعمل سازنده، عمل کرد.
بین سیلندر و سرسیلندر از واشر سرسیلندر مطابق شکل 6 استفاده می‌شود

شکل 6-واشر سرسیلندر

وظایف واشر سرسیلندر به شرح زیر است:

• الف-پر کردن پستی و بلندی های سیلندر و سرسیلندر
• ب-پوشش دادن عدم صافی سطح و تاب داشتن جزیی ناشی از خطای ساخت سیلندر و سرسیلندر
• پ-جلوگیری از نشتی سوخت و هوای فشرده شده یا محترق شدة درون سیلندر به بیرون
• ت-جلوگیری از ترکیب شدن روغن موتور با مایع خنک کننده موتور
• ث-جلوگیری از ورود روغن موتور و مایع خنک کنندة موتور به داخل سیلندر

لازم به توضيح است كه در هربار تعمير بايد واشر سرسيلندر را تعویض کرد، چرا كه استفاده از واشر سرسيلندر مستعمل، عمل آب بندي بين سيلندر و سرسيلندر را به صورت كامل انجام نمی‌دهد و موجب كاهش قدرت و افزايش مصرف سوخت مي شود.
چنانچه پیچ های سرسیلندر به اندازه کافی و به روش صحیح سفت نشوند، واشر سرسیلندر به دلیل انتقال حرارت کم، سوخته و باعث می‌شود که مایع خنک کننده موتور با روغن موتور ترکیب شده و در نتیجه روغن موتور به رنگ تقریبی شیری رنگ تبدیل شود، ضمن اینکه مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور چرب شده و از اگزوز نیز مایع خنک آب خارج می‌شود که همگی نشانه سوختن واشر سرسیلندر است و باید واشر سرسیلندر را تعویض کرد.