انواع سيستم انتقال قدرت
مجموعه قطعاتی كه قدرت را از موتور دريافت كرده و به چرخ‌ها تحويل می‌دهند را مجموعه انتقال قدرت گويند. چنانچه قدرت موتور مطابق شكل 1 به چرخ‌های عقب منتقل شود، مجموعه را عقب محرك يا RD می‌نامند.
1-تاير عقب 2-پلوس 3-اكسل يا پوسته ديفرانسيل 4-ديفرانسيل يا هوزينگ ديفرانسيل 5-كرانويل 6-پينیون 7-چهار شاخه كاردان 8-ميل كاردان 9-گيربكس يا جعبه دنده 10-كلاچ 11-موتور
شكل1-شماتيك خودرو عقب محرك يا RD
مزایای این طرح به شرح زیر است:
- توزيع وزن مناسب و بنابراین پایداری بیشتر خودرو
- هنگام شتابگیری مثبت، مقداری بار عمودی از چرخ هاي جلو کاسته شده و به چرخ هاي عقب اضافه می‌شود، لذا نیروی اصطکاک بین چرخ‌های عقب و زمین زیاد شده و لغزش بین چرخ و زمین کاهش می‌یابد و کل نیروی موتور صرف شتابگیری خودرو می‌شود و لذا این طرح، دارای قابلیت ایجاد شتابگيری بالاتر، نسبت به خودروهای جلو محرك است.
معایب عمده این نوع چیدمان اجزای خط انتقال قدرت به شرح زیر است:
- گران بودن به دلیل افزایش تعداد قطعات
- وجود میل‌گاردان که باعث تولید ارتعاش می‌شود و طرح نیز گران می‌شود.
- با توجه با اختلاف ۹۰ درجه ای صفحه دوران میل گاردان نسبت به چرخ ها، پینیون و کرانویل باید از نوع چرخ دنده مخروطی باشد که دارای هزینه بالای طراحی، ساخت و تنظیم است.
- گیربکس دارای سه محور ورودی، زیر و خروجی است و بنابراین گیربکس این طرح نیز گران‌تر است.
در خودروهای سواری امروزی به منظور استفاده از استراتژی ارزان‌سازی، مطابق شکل 2 بیشتر از چیدمان جلو محرك يا FD استفاده می‌شود.
1-تاير جلو 2-مفاصل سرعت ثابت 3-پلوس 4-گيربكس يا جعبه دنده 5-پينیون 6-كرانويل 7-ديفرانسيل يا هوزينگ ديفرانسيل 8-كلاچ 9-موتور
شكل 2-شماتيك خودرو جلو محرك يا FD
مزایای این طرح به شرح زیر است:
- مسير انتقال قدرت به دليل حذف ميل كاردان كوتاه‌تر شده و در نتيجه، هزينه تمام شدة اين نوع طرح كاهش می‌يابد.
- به دلیل یکسان بودن صفحه دوران میل‌لنگ با صفحه دوران چرخ‌ها، پينیون و كرانويل، ديفرانسيل نيز ساده تر است.
- گیربکس این طرح دارای دو محور ورودی(اولیه) و خروجی(ثانویه) است که در مقایسه با گیربکس طرح RD که دارای سه محور است، ارزان‌تر است.
- نیروی محرک به چرخ‌های جلو اعمال می‌شود و باید توجه کرد که نیروی اینرسی خودرو به مرکز ثقل خودرو اعمال می‌شود. از اینرو نیروی محرک چرخ‌ها در حرکت رو به جلو، جلوتر از نیروی اینرسی واقع شده و نیروی اینرسی را به دنبال خود می‌کشد. از طرفی با توجه به اینکه جهت نیروی محرک چرخ‌ها تابع جهت حرکت چرخ‌های جلو است و جهت حرکت چرخ‌های جلو نیز توسط راننده از طریق سیستم فرمان کنترل می‌شود، در صورت انحراف جانبی نیروی اینرسی خودرو(مانند باد جانبی که به خودرو اعمال می‌شود)، نیروی محرک چرخ‌های جلو که توسط فرمان و بوسیله راننده کنترل می‌شود، نیروی اینرسی خودرو را به دنبال خود كشيده و باعث پايداري جهتی مطلوب‌تر خودرو نسبت به طرح RD می‌شود.
معایب طرح FD به شرح زیر است:
- توزیع بار روی چرخ‌های عقب و جلو، بخصوص در خودروهای بدون صندوق عقب، نامتوازن است و باعث عدم پایداری مطلوب خودرو می‌شود.
- هنگام شتابگیری مثبت، مقداری از بار عمودی چرخ‌های جلو کاهش یافته و به چرخ‌های عقب منتقل می‌شود. لذا با کاهش نیروی عمودی روی چرخ‌های جلو، نیروی اصطکاک بین چرخ‌های جلو و زمین کاهش یافته و مقداری از توان موتور به صورت لغزش بین چرخ‌های جلو و زمین از بین رفته و بنابراین نسبت به طرح RD، دارای قابلیت ایجاد شتابگيری كمتری است.
طرح ديگری نيز مطابق شكل 3 وجود دارد كه در آن قدرت موتور به چرخ‌های جلو و عقب به طور هم‌زمان منتقل می‌شود كه به آن چهار چرخ محرك يا 4WD يا AWD گفته می‌شود و مزايای خودروهای FD و RD را دارد ولي هزينه و وزن آن زيادتر می‌شود. اين طرح بيشتر در خودروهای چند منظوره (SUV ) یا Off Road استفاده می‌شود.
1- موتور 2-کلاچ 3-جعبه دنده 4-ميل‌كاردان عقب 5-ديفرانسيل عقب 6-پلوس‌های عقب 7-چرخ‌های عقب 8-جعبه‌دنده کمک 9-میل‌کاردان جلو 10-چرخ‌های جلو 11-پلوس‌های جلو 12-ديفرانسيل جلو
شكل 3-شماتيك چیدمان سیستم انتقال قدرت چهارچرخ محرك يا 4WD
