مکانیزم نسبت تراکم متغیر یا VCR(Variable compression Ratio)
در برخي از موتورهاي پيشرفته علاوه بر استفاده از سيستم VVT از سيستم نسبت تراكم متغير يا VCR نيز استفاده كرده و كارايي موتور به ميزان قابل ملاحظه‌ای افزايش می‌يابد. شکل 1 شماتيك انواع مختلف سيستم‌های VCR را نشان می‌دهد.
شکل 1-شماتيك انواع مختلف مكانيزمهای VCR
A: در اين حالت بلوكه سيلندر حالت لولايي داشته و مي‌تواند به اندازة مشخص نسبت به ميل لنگ تغيير مكان داده كه نتيجه آن تغيير درنسبت تراكم است.
B : در اين روش پيستون از دو قسمت جداگانه ساخته شده است به نحوي كه قسمت سر پيستون توسط فشار روغن مي‌تواند نسبت به قسمت پايين پيستون مقداري حركت عمودي داشته باشد كه نتيجه آن تغيير نسبت تراكم است.
C : در اين حالت از سه روش ذيل استفاده شده است.
- محل اتصال گژن پين به پيستون داراي بوشي خارج از مركز است به نحوي كه با دوران بوش موقعيت پيستون نسبت به گژن پين تغيير كرده كه نتيجه آن تغيير نسبت تراكم است.
- در اين روش، محل اتصال شاتون به ميل لنگ داراي بوش خارج از مركزي است كه با دوران بوش خارج از مركز، موقعيت شاتون و پيستون نسبت به ميل لنگ تغيير كرده و باعث تغيير نسبت تراكم می‌شود.
- محل اتصال ميل لنگ به پوسته موتور داراي بوش خارج از مركز است كه با دوران بوش خارج از مركز، موقعيت ميل‌لنگ، شاتون و پيستون تغيير كرده و باعث تغيير نسبت تراكم می‌شود.
D :در اين روش با استفاده از مكانيزم‌هاي نشان داده شده باعث تغيير در طول شاتون و نهايتاً تغيير نسبت تراكم می‌گردد.
E :در اين حالت اتاقك جداگانه‌اي در سرسيلندر وجود دارد كه به وسيله يك پيستون و فشار روغن می‌توان حجم آن اتاقك را به حجم سيلندر اضافه و يا كم نمود و باعث تغيير حجم مفيد سيلندر و نهايتاً تغيير نسبت تراكم می‌گردد.
F :اين روش نسبت به روش‌های ديگر در مقياس فراگيرتری استفاده شده است و نحوه عملكرد آن به شرح ذيل است:
- پیستون کمکی سمت راست توسط فشار روغن به صورت عمودی قابلیت حرکت داشته و میله متصل به آن دارای دندانه هایی است و شبیه به یک چرخ دنده شانه‌ای عمل می‌کند.
- پيستون اصلي نيز به شاتوني متصل است كه از دو طرف دندانه دار شده و تبديل به يك چرخ دنده شانه‌اي دو طرفه شده است. اين پيستون و شاتون فقط حركت عمودي دارند، حركت عمودي پيستون از طرفي بوسيله پيستون سمت چپ راهنمايي شده و از منحرف شدن پيستون و شاتون جلوگيري مي‌شود.
- قطعه الاكلنگی وسط از دو طرف دندانه داشته به طوريكه دندانه سمت راست آن تكيه گاه شده و از طريق دندانه‌هاي سمت چپ حركت را از پيستون و شاتون اصلي دريافت كرده و اين حركت را به شاتون و ميل‌لنگ منتقل می‌كند. برای تغيير در نسبت تراكم كافي است موقعيت پيستون سمت راست تغيير كند، در اين صورت تكيه گاه قطعه الاكلنگی نيز عوض شده و باعث تغيير عمودی پيستون اصلي و نهايتاً تغيير در نسبت تراكم می‌شود.
