سرسیلندر
درپوش بالای سیلندر را سرسیلندر گویند که در شکل 1 نشان داده شده است.
شکل 1-سرسیلندر
سرسیلندر از جنس آلیاژ آلومینیوم یا چدن ساخته می‌شود و در آن مجاری عبور هوا، سوخت، دود، مایع خنک‌کننده و روغن تعبیه شده است و همچنین فضاهایی نیز برای نصب مکانیزم سوپاپ، مانیفولدهای هوا و دود، هوزینگ ترموستات و غیره در نظر گرفته شده است. براي بستن درپوش‌هايي كه ضخامت زيادي داشته و به خصوص مانند سرسيلندر تحت تاثير تغييرات فشاری و دمايي زيادي قرار دارند، برای جلوگيري از تاب برداشتن آن حتماً بايد به الگوي سفت كردن پيچ‌هاي آن مطابق دستورالعمل سازنده توجه کرد. ابتدا باید تمامی پیچ‌های سرسیلندر را به کف رسانید و سپس با استفاده از دو الگوي حلزوني راست‌گرد شكل 2 و ترتيبي شكل 3 مطابق توصیه موتورساز، ابتدا تمامی پیچ‌ها را یک‌چهارم دور سفت کنید و سپس یک چهارم دوم تا سفت شدن پیچ‌ها محسوس شود و در انتها با تورکمتر یا گشتاور سنج با گشتاور توصیه شده توسط موتورساز، تمامی پیچ‌ها را با گشتاور یا با گشتاور و زاویه توصیه شده سفت کنید.
شكل 2-سفت كردن پيچ‌هاي سرسيلندر به صورت حلزوني راست‌گرد
شكل 3 نيز نحوه سفت كردن پيچ‌هاي موتور Rolls –Royce Eagle MK III را به صورت ترتیبی نشان می‌دهد.
شكل 3-سفت كردن پيچ‌هاي سرسيلندر به صوت ترتيبي
توجه كنيد كه سفت كردن پيچ‌هاي سرسيلندر بايد به صورت تدريجي بوده و با گشتاور یا گشتاور و زاویه مناسب و مطابق توصيه سازنده انجام گيرد. برای اندازه‌گیری گشتاور اعمالی به پیچ، حتماً از تورك متر (Torque meter) استفاده کنید.
شكل 4 ساختار ظاهري آچار تورکمتر فنر را نشان مي‌دهد.
1- بازوي دندانه دار2- بازوي گشتاوري دندانه دار 3- صفحات جانبي 4- بازوي انتهايي آچار تورك متر كه به آچار بكس وصل مي‌شود 5- محل تنظيم گشتاور مورد نياز
شكل 4-شكل ظاهري آچار تورك‌متر
شكل 5 حالت (a ) وضعيتي را نشان مي‌دهد كه آچار تورك‌متر درحال سفت كردن پيچي است و حالت (b ) وضعيتي را نشان مي‌دهد كه گشتاور سفت شدن پيچ با گشتاور تورك‌متر برابري مي‌كند و تورك‌متر به حالت خلاص رسيده است.
1- بازوي تنظيم گشتاور 2- پيچ تنظيم پيش بار فنر 3- دسته متحرک روی قسمت مدرج تورک متر 4- واشر تنظيم (Shim) 5- فنر تنظيم پيش بار 6- پلانچر 7- بازوي واسطه 8- بازوي دندانه‌دار 9- بازوي گشتاوری دندانه‌دار 10- بازوي انتهاي آچار تورك‌متر كه به آچار بكس وصل مي‌شود 11-جهت اعمال نيرو
a ) حالت سفت كردن پيچ b ) رسيدن گشتاور به گشتاور تورك‌متر و خلاص شدن تورك‌متر
شكل 5-عملكرد آچار تورك‌متر در وضعيت سفت كردن پيچ و خلاص شدن
واشر سرسیلندر:
بین سیلندر و سرسیلندر از واشر سرسیلندر استفاده می‌شود. شکل 6 یک نوع واشر سرسیلندر را نشان می‌دهد.
شکل 6-واشر سرسیلندر
وظایف واشر سرسیلندر به شرح زیر است:
- پر کردن پستی و بلندی‌های بین سیلندر و سرسیلندر
- پوشش دادن عدم صافی سطح و تاب داشتن جزیی سیلندر و سرسیلندر به خاطر خطای ساخت
- جلوگیری از خروج سوخت و هوای فشرده شده یا محترق شده درون سیلندر
- جلوگیری از مخلوط شدن روغن موتور با مایع خنک کننده موتور
- جلوگیری از ورود روغن موتور و مایع خنک کنندة موتور به داخل سیلندر
از این رو واشر سرسیلندر باید به اندازة کافی نرم باشد تا بتواند به راحتی فضاهای خالی بین سرسیلندر و سیلندر را پر کند و از طرفی باید انتقال حرارت بالایی داشته باشد تا از سوختن جلوگیری شود. لذا واشر سرسیلندر مطابق شکل 7 دارای انواع مختلفی است.
شکل 7-انواع مختلف واشر سرسیلندر
طرح (a) قدیمی بوده و به علت استفاده از مس، نسبت به طرحی‌های دیگر قیمت بالاتری دارد، لذا امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طرح (b) در موتورهای دیزل مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالیکه طرح‌های دیگر که از آسبست و فولاد استفاده شده است، در موتورهای بنزینی استفاده می‌گردد.
طرح (c) که فقط دارای یک لایة فولاد است، هر دو طرف لایة فولادی را با لاية ای به ضخامت 0/04 میلی متر از لاک مقاوم در مقابل حرارت پوشش می‌دهند تا عمل آب‌بندی را به خوبی انجام دهد.
لازم به توضيح است كه در هر بار تعمير بايد واشر سرسيلندر را عوض کرد، چرا كه استفاده از واشر سرسيلندر كهنه، عمل آب‌بندي بين سيلندر و سرسيلندر را به صورت كامل انجام نداده و موجب كاهش قدرت و افزايش مصرف سوخت مي‌شود.
چنانچه پیچ های سرسیلندر به اندازة کافی و به روش صحیح سفت نشوند، واشر سرسیلندر به دلیل انتقال حرارت کم، سوخته و باعث می‌شود که مایع خنک کنندة موتور با روغن موتور ترکیب شده و در نتیجه روغن موتور به رنگ تقریبی شیری رنگ تبدیل شود، ضمن اینکه مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور چرب شده و از اگزوز نیز مایع خنک آب خارج می‌شود که همگی نشانه سوختن واشر سرسیلندر است و باید واشر سرسیلندر را تعویض کرد.
