انواع سیستم ترمز خودرو | بخش اول
براي كنترل سرعت و حفظ پايداري خودرو از سيستم ترمز استفاده مي شود .
سیستم ترمز به دو صورت كلي سيستم ترمز كاسه اي و ديسكي استفاده شده است و با تبديل انرژي جنبشي چرخ ها به انرژي گرمايي ، سرعت چرخ ها و نهايتاً سرعت خودرو را كاهش مي دهد .
- سيستم ترمز كاسه اي
اين نوع سيستم ترمز در شكل (1) ملاحظه مي شود.
1-جهت دوران کاسه چرخ 2-پیستون 3-سیلندر ترمز داخل چرخ 4-کفشک ترمز 5-کفشک فشاری 6-کفشک کششی 7-فنر برگردانندة کفشک 8-لنت 9-عکس العمل نیروی ترمزی روی کفشک ها 10-تکیه گاه 11-کاسه چرخ
شکل-1 ساختمان ترمز کاسه ای
با اعمال نيرو به پدال ترمز ، مايع هيدروليك ترمز به پيستون هاي (2) سيلندر ترمز درون چرخ (3) نيرو اعمال كرده و پيستون ها به سمت خارج حركت مي كنند و باعث درگيري لنت هاي چسب يا پرچ شده برروي كفشك ها به كاسه چرخ (11) مي شود . از اينرو بين لنت ها و كاسه چرخ نيروي اصطكاك ايجاد مي شود كه باعث كاهش تدريجي سرعت كاسه چرخ و درنتيجه چرخ و خودرو مي شود .
هنگامي كه راننده پدال ترمز را رها مي كند فنرهاي برگرداننده (7) ، كفشك ها را به حالت عادي خود بازگشت داده و با جداشدن لنت ها از كاسه چرخ ، ترمز گيري پايان مي يابد .
بايد توجه نمود كه در حركت رو به جلو مطابق شكل (1) ، نيروي عكس العملي اصطكاك وارد بر لنت ها باعث افزايش نيروي ترمزي در لنت سمت راست و كاهش نيروي ترمزي در لنت سمت چپ مي گردد ، از اين رو افزايش نيروي ترمزي در لنت سمت راست را خاصيت Servo-Action می نامند و بنابراين سايش در لنت سمت راست زيادتر مي شود .
در حرکت به سمت عقب این مطلب برعكس مي شود ، یعنی با توجه به شکل (1) نیروی ترمزی در لنت سمت چپ زیادتر و سایش آن نیز کمتر از لنت سمت راست می باشد .
خاصيت servo-action از ديدگاه تقويت نيروي ترمزي و كمك به پاي راننده مطلوب است ، ولي از ديد اينكه ممكن است بعد از رها شدن پدال ترمز همچنان ترمزگيري ادامه يافته و باعث ناپايداري خودرو شود ، نامطلوب مي باشد . از این رو با استفاده از سیستم ترمز دیسکی ، خاصیت servo-action از بین رفته و پایداری بهتری در زمان ترمزگیری حاصل می شود .
2. سيستم ترمز ديسكي
اين نوع سيستم ترمز در شكل (2) ملاحظه مي گردد .
1- ديسك ترمز 2- كاليپر ترمز 3- مجراي ورود مايع هيدروليك ترمز 4- گردگير پيستون 5- درزبند براي انجام آب بندي و همچنين عامل برگشت پيستون 6- پيستون 7- لنت 8- پين نگهدارندة لنت
شكل2- ساختار ترمز ديسكي
با اعمال نيرو به پدال ترمز مايع هيدروليك ترمز از مجراي (3) وارد سيلندر ترمز كاليپر (2) شده و پيستون ها (6) نيز نيرو را به لنت ها (7) اعمال نموده و لنت ها با ديسك ترمز (1) تماس حاصل كرده و باعث ايجاد نيروي اصطكاك بين لنت و ديسك مي گردد و اين نيروي اصطكاك باعث كاهش تدريجي سرعت ديسك ترمز چرخ و نهايتاً خودرو مي گردد .
بعد از اينكه راننده پدال ترمز را رها مي كند ، فشار مايع هيدروليك ترمز كاهش يافته و لاستيك آ ب بندي كننده (5) اندكي پيستون را به عقب مي كشد و باعث حذف نيروي عمودي بر لنت ها مي گردد . از اين رو نيروي اصطكاك حذف شده و ترمزگيري خاتمه مي يابد .
بايد توجه نمود كه در ترمزهاي ديسكي بعد از پايان ترمز گيري ارتباط بين لنت ها و ديسك ترمز قطع نمي شود ، فقط نيروي عمودي برروي لنت ها حذف مي شود و باعث حذف نيروي اصطكاك مي گردد ، لذا تنظيم فاصله بين لنت و ديسك (رگلاژ كردن) براي اين نوع سيستم ترمز مفهومي ندارد ، از طرفي خاصيت servo-action در اين نوع ترمز وجود نداشته ، لذا برای ترمزگيري به نيروي زيادي نياز مي باشد كه با بزرگتر در نظر گرفتن قطر پيستون ها (6) ، اين موضوع نيز بهبود مي يابد .
در خودروهاي امروزي معمولاً ترمز كفشكي يا كاسه اي در چرخ هاي عقب و ترمز ديسكي در چرخ هاي جلو و در خودروهاي پيشرفته تر تمامي چرخ ها را به ترمز ديسكي مجهز مي كنند ، به خصوص اگر خودرو مجهز به سيستم ترمز ضد قفل[1]( ABS) باشد ، مطلوبتر است كه در همه چرخ ها از ترمز ديسكي استفاده شود تا خاصيت servo-action اختلالي در كار سيستم ABS ايجاد نكند . [1] Anti- lock Brake system
نویسنده صیاد نصیری
گروه فنی مهندسی اِیمِگ