علائم خرابی کنیستر و روش عیب‌یابی آن

در مقاله قبلی به اهمیت و نحوه عملکرد کنیستر ( کنیستر و کاربرد آن ) در ساختار کنترل بخارات سوخت اشاره شد. نظر به اینکه این واحد در بحث مسائل زیست‌محیطی مطرح می‌شود خرابی‌ کنیستر  اهمیت فراوانی‌ خواهد داشت. در این مقاله به علائم خرابی کنیستر و روش‌های عیب‌یابی آن پرداخته خواهد شد.

علائم خرابی کنیستر و (سیستم کنترل بخارها)

خرابی هر سیستم باعث بروز نشانه‌هایی خواهد شد. دانستن این نشانه‌ها ما را برای عیب‌یابی و رسیدن به عیب راهنمایی خواهد کرد. البته باید توجه داشت که برخی از نشانه‌های خرابی در قطعات و سیستم‌ها مشترک است؛ بنابراین با مشاهده علائم خرابی در مرحله دوم باید آزمایش‌ها و بررسی‌های مختلفی انجام داد تا از علت خرابی اطمینان حاصل کرد.

دوره آموزشی تنظیم موتور خودرو به همراه مدرک دو زبانه از دانشگاه صنعتی شریف

شکل 1 علائم خرابی کنیستر و سیستم کنترل بخارهای سوخت را نشان می‌دهد.

شکل 1- علائم خرابی کنیستر و سیستم EVAP

باتوجه‌به اینکه چراغ چک در موارد مرتبط با کنترل آلایندگی‌های زیست‌محیطی روشن می‌شود، بنابراین عجیب نیست که یکی از علائم خرابی سیستم EVAP روشن‌شدن چراغ چک باشد.
نشتی بخارهای سوخت به بیرون سبب می‌شود که راننده و سرنشینان بوی آن را داخل کابین احساس کنند. عدم تخلیه بخارهای جمع شده در باک باعث می‌شود در هنگام باز کردن در باک صدای تخلیه ناگهانی این بخارات شنیده شود.
خرابی شیر کنترل کنیستر (خلائی یا برقی) باعث می‌شود انتقال بخارات سوخت به مانیفولد به‌درستی صورت نگیرد این اتفاق باعث کاهش راندمان موتور، نوسان در دور درجا و افزایش دود سیاه از خروجی اگزوز خواهد شد. موارد ذکر شده احتمال ردشدن خودرو را در آزمون معاینه فنی سالانه نیز بالا خواهد برد.
پس از مشاهده یک یا چند اثر از موارد بالا باید به خرابی سیستم EVAP و کنیستر به‌عنوان یکی از عوامل شک کرد و در مرحله بعد بررسی دقیق‌تری روی سیستم انجام داد.

روش بررسی و عیب‌ یابی کنیستر

برای بررسی و عیب یابی کنیستر یا  سیستم کنترل بخارات سوخت باید بررسی‌های ظاهری  و یا با دستگاه انجام شود این موارد به‌صورت خلاصه در شکل 2 نشان‌داده‌شده است.

شکل 2- روشهای  بررسی و عیب یابی کنیستر و سیستم EVAP

بررسی ظاهری

بررسی ظاهری در عیب یابی کنیستر به‌ظاهر ساده اما پراهمیت است. تمامی شیلنگ‌های سیستم باید از نظر پوسیدگی و پارگی مورد بررسی قرار گیرد. بست‌های نگه دارنده شیلنگ‌ها باید بررسی شوند تا محکم باشند.
شکستگی‌های بدنه کنیستر و همچنین محل قرارگرفتن شیلنگ‌ها روی باک و کنیستر و شیر برق کنیستر نیز کنترل شوند. وجود رطوبت بر روی نقاط ذکر شده احتمال ترک، بریدگی یا شکستگی در آن نقطه را بالا می‌برد.

شکل 3- برخی نقاط برای بررسی و عیب یابی کنیستر و شیلنگ‌های مرتبط

شکل 4- بررسی شیلنگ‌های متصل به شیر برقی کنیستر

در صورت مشاهده ترک که منجر به نشتی بخار به بیرون شده است شیلنگ مربوطه باید تعویض شود.
دقت کنید فشار بین باک و کنیستر، فقط کمی بیشتر از فشار جو است؛ بنابراین مشاهده نشتی و خیس شدن شیلنگ کمی دشوار است و نیاز به‌دقت بیشتری دارد.

شکل 5 نمونه نقاط ضروری برای بررسی و عیب یابی کنیستر را نشان می‌دهد.

شکل 5- بررسی مجاری کنیستر بر اساس راهنمای تعمیرات تویوتا کرولا

بررسی فشار/خلأ

یکی از مشکلات سیستم مشکل نشتی بخارات از داخل کنیستر به خارج است، یکی دیگر از دلایل عملکرد نامناسب سیستم EVAP اشباع شدن و یا به‌اصطلاح پرشدن پودر زغال فعال داخل کنیستر است که سبب می‌شود حرکت بخارها با مشکل مواجه شود و یا اصلاً بخارها وارد کنیستر نشوند؛ بنابراین مجاری ورودی و خروجی در عیب یابی کنیستر  باید مورد بررسی قرار گیرد.
بررسی نشتی بخارات به بیرون با دمیدن هوا انجام می‌شود. فشار هوا برای آزمایش نباید خیلی زیاد باشد؛ بنابراین حتی با فوت‌کردن هم می‌توان این آزمایش را انجام داد اگرچه برخی شرکت‌ها عدد فشار هوا را نیز ذکر می‌کنند. شکل 6 نمونه بررسی را نشان می‌دهد.

1- از سمت باک 2- ارتباط با هوا 3- به سمت شیر برقی کنیستر
شکل 6- اتصالات ارتباطی کنیستر

مطابق شکل 6 ارتباط با هوا (شماره 2)و سمت شیر برقی کنیستر (شماره 3) با کمک کورکن مسدود شود سپس از طریق مجرای سمت باک (شماره 1) هوا دمیده شود هیچ بخشی نباید نشتی را نشان دهد
راهنمای تعمیرات شرکت تویوتا بررسی دقیق‌تری را انجام داده است. (شکل 7)

1- مجرای تخلیه هوا 2- مجرای EVAP 3- مجرای سمت موتور 4- مجرای تهویه هوا 5- درپوش
شکل 7 – بررسی باز بودن مجاری

همانطور که در شکل 7 مشاهده می‌شود آزمایش با کمک درپوش (شماره 5) مجرای تهویه (شماره 4) مسدود می‌کنند سپس و مجرای خروجی به موتور را نیز با کمک انگشت مسدود کردند.
با ارسال هوا از طریق مجرای EVAP (شماره 2) خروج هوا از طریق شیلنگ تخلیه هوا را بررسی می‌کنند. درصورتی‌که هوا خارج نشود باید کنیستر تعویض شود.

1- مجرای تخلیه هوا 2- مجرای هوای ورودی 3- مجرای سمت موتور 4- مجرای EVAP
شکل 8- بررسی عدم نشتی در کنیستر

در آزمایش نشان داده شده در شکل 8 یک مرحله به کار اضافه می‌شود به این ترتیب که شیلنگ نیز مسدود شده است در این حلت با اعمال فشار هوای در حدود 0.26 PSI به مجرای EVAP بررسی شود که از مجرای ورودی هوا نشتی وجود نداشته باشد.
همانطور که ملاحظه می‌شود باتوجه‌به تنوع کنیسترها روش‌های آزمایش آنها نیز بسیار متنوع خواهد بود.
اما اگر به راهنمای تعمیرات موتور موردنظر دسترسی نداشتید به‌صورت کلی می‌توانید آزمایش شماره 6 را انجام دهید. تا از صحت عملکرد کنیستر مطمئن شوید

زمان تعویض کنیستر

 بعد از عیب یابی کنیستر موضوع مطرح شده زمان تعویض کنیستر است که متناسب با سلامت آن متغییر می‌باشد.
بیشتر خودروسازان در جدول راهنمای سرویس و نگهداری خود نامی از کنیستر نبرده‌اند به این معنی که باید باتوجه‌به علائم خرابی کنیستر بررسی و در صورت لزوم تعویض شود؛ اما به‌صورت کلی دوره حدود 100000 کیلومتر برای تعویض کنیستر پیشنهاد می‌شود.

عملکرد کنیستر در ارتباط مستقیم با شیر برقی کنیستر است. عموماً خطاهای درج شده در سیستم OBD نیز بر اساس عملکرد این سلونوئید (شیربرقی EGR) ثبت می‌شود. بعد از عیب یابی کنیستر در مقاله بعدی عملکرد و عیوب این سیستم مورد بررسی قرار می‌گیرد.