گام‌به‌گام آموزش تعمیرات ECU

به همراه معرفی نقشه راه موفقیت در آموزش و پکیج آموزشی

استفاده از کنترل‌کننده‌های الکترونیکی باعث افزایش کیفیت در عملکرد سیستم‌های مختلف خودرو شده است. اما خود این قطعات الکترونیکی دچار مشکل می‌شوند و رفع عیب آنها شغل جدید در بین مشاغل مرتبط با خودرو ایجاد کرده است. شغل تعمیرکار ECU و شغل ریمپ کار از مشاغلی هستند که در بازار تعمیرات خودرو ایجاد شدند. این دو مهارت می‌تواند دو شغل مجزا در نظر گرفته شود. البته افرادی هستند که هر دو توانایی را کسب کرده و در بازار کار مشغول خدمات و کسب درآمد هستند. در این مقاله فقط در مورد شغل تعمیرات ایسیو ECU مطالبی بیان خواهد شد.

آموزش صفرتا صد تعمیرات ایسیو در دانشگاه صنعتی شریف

منظور از ECU چیست و چه کاربردی دارد؟

شغل تعمیرکار ECU و هم شغل ریمپ کار به‌صورت مستقیم با قطعه‌ای به نام ECU برخورد دارند؛ بنابراین لازم است قبل از شرح فعالیت‌های این دو شغل، به‌صورت بسیار ساده این واژه و عضو را بشناسیم. ECU (Electronic Control Unit) یا کنترل یونیت یا یونیت و یا به قول بازار کامپیوتر ماشین یکی از اجزا جدانشدنی خودرو به شمار می‌رود. شکل نمونه کوچکی از یونیت‌های خودرو را نشان می‌دهد.

شکل 1- برخی از ECUهای متداول در خودروهای امروزی

شکل 1 برخی از معروف‌ترین یونیت‌های مورداستفاده در خودرو را معرفی کرده است. در کنار این موارد یونیت‌هایی که در سیستم شبکه یا همان مالتی پلکس خودرو کاربرد دارند نیز باید به لیست بالا اضافه شوند مانند BSI ، BCM ، CCN ، ICN ، DDN تنها مثال‌هایی از استفاده از واحدهای کنترل الکترونیکی در خودروها هستند.

شکل 2- برخی یونیت‌های معروف در مالتی پلکس خودروها داخلی

واحدهای کنترل الکترونیکی یا همان ECUها مراکز تحلیل و مدیریت سیستم هستند. این واحدها اطلاعات شرایط موجود کاری را از سنسورهای مختلف دریافت می‌کنند پس از تحلیل داده‌ها، به عملگرها سیستم فرمان می‌دهند تا فعالیتی را انجام دهند؛ بنابراین ECU رابط بین حسگرها و عملگرها است. این عضو دارای بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است.
از دید سخت‌افزاری، کنترل یونیت‌ها از اجزا الکترونیکی مختلفی مانند مقاومت‌ها، خازن‌ها، دیودها، ترانزیستورها و ماسفت‌ها، ای سی‌ها تشکیل شده‌اند تمامی این اجزا روی یک صفحه به نام board نامیده به هم متصل شده‌اند. این برد الکترونیکی توسط پایه‌هایی (Pin) به سوکت ECU وصل شده است.
از دید نرم افزاری، کنترل یونیت‌ها از برنامه‌هایی تشکیل شده اند که بتواند اطلاعات را از سنسورها دریافت کنند سپس بعد از تجزیه و تحلیل باید دستوراتی به Actuator ها بدهد.
فعالیت‌های تعمیرکار ECU بیشتر در بخش سخت‌افزاری انجام می‌شود.

به‌صورت کلی تعمیرکار ECU چه‌کار می‌کند؟

تعمیرکار ECU باید بتواند تمامی بخش‌های مورد اشاره بررسی، عیب‌یابی و تعویض کند. باتوجه‌به قیمت یونیت‌ها در بازار، تعمیرات آنها برای مصرف‌کنندگان کم‌هزینه‌تر و معقول‌تر است. به همین دلیل شغل تعمیرکار ECU یکی از مشاغل با درآمد خوب در بازار خدمات خودرو است. این شغل در حوزه کارهای با فعالیت بدنی کمتر و فعالیت‌های فکری بیشتر دسته‌بندی می‌شد؛ بنابراین شاغلان در این حوزه می‌توانند مدت‌زمان بیشتری در این بازار فعالیت کنند و شغلشان کمتر تحت‌تأثیر ویژگی‌های سنی و فیزیکی قرار دارد. نکته بسیار مهم آن است که باتوجه‌به اهمیت فراوان کنترل یونیت در عملکرد موتور، تعمیرات آن بسیار، بسیار حساس است؛ بنابراین تشخیص خرابی‌ها و نحوه رفع آن از اهمیت بالایی برخوردار است. تعمیر نامناسب این قطعات حساس می‌تواند زندگی افراد زیادی را تحت‌تأثیر خود قرار دهد؛ بنابراین هر چه آموزش بهتر، دقیق‌تر باشد خدمات تعمیرکار کامل‌تر خواهد بود.

آیا برای تعمیرات ایسیو ECU پیش‌نیازی لازم است؟

قطعاً ورود به هر شغلی پیش‌نیازهایی دارد. رعایت پیش‌نیازها همواره باعث رشد بهتر و سریع‌تر در آن شغل خواهد بود. شکل 3 مهارت‌های موردنیاز برای تعمیر ECU را معرفی می‌کند.

شکل 3- مهارت‌های موردنیاز برای ورود به تعمیر ECU

از بین مهارت‌های اشاره شده در شکل 3 عیب‌یابی عمومی مدارهای الکتریکی مهم‌ترین بخش است. یک تعمیرکار ECU باید مفاهیم اولیه برق و الکترونیک را بشناسد و ابزارهای تست و عیب‌یابی مانند مولتی‌متر، تست لامپ، دیاگ و. بشناسد و بداند چگونه و در چه زمانی از آنها استفاده کند، عیب اصلی مدارها را بشناسد و با آثار آنها آشنا باشد.
مهارت نقشه‌خوانی برای پیداکردن پایه‌ها (Pinout) مربوط به یونیت بسیار مؤثر است. اگرچه این مهارت به اهمیت عیب‌یابی عمومی مدار باشد. اما در مواردی که جدول پین اوت ایسیو مربوطه در دسترس نیست باید از نقشه‌های الکتریکی آن یونیت به آن دست پیدا کرد.
یکی از بیشترین یونیتی‌هایی که نیاز به تعمیر پیدا می‌کنند، ایسیو موتور است، به همین دلیل مهارت کار با سیستم‌های مختلف انژکتوری نیز از دیگر مهارت اولیه برای ورود به حوزه تعمیرکار ECU است.انتظارات ولتاژی ، آمپری، مقاومتی بردهای داخلی ECM در هر مدار مرتبط به سنسورها، عملگرها را راحت‌تر می‌شناسد و با سهولت بیشتر می‌تواند قطعه معیوب داخل ECU را پیدا کند.
امروزه بیشتر ایسیوها در خودرو به‌صورت شبکه یا همان مالتی پلکس با هم در ارتباطند. دانش نحوه عملکرد پروتکل های مختلف مانند CAN، VAN، LIN و …و روش عیب‌یابی آنها میتواند به تعمیرکار ECU کمک کند تا پین های مناسب را یافته و عیوب شبکه ای را نیز برطرف کند. انتظارات ولتاژی و مقاومت در مدار، تشخیص پارازیت در دسته سیم و یا عملکرد پارازیت گیری در برد های یونیت ها می‌تواند از مواردی باشد که دانش و مهارت کار با مالتی پلکس به کمک تعمیرکار بیاید.

کلاس‌های تعمیرات ایسیو ECU ایمگ در کارگاه تخصصی دانشگاه شریف، اساتید باتجربه شما را در رسیدن به شایستگی و مهارت تعمیرات همراهی می‌کنند.
در این دوره اجزا اصلی ECU معرفی شده و نحوه آزمایش با استفاده از ابزار مخصوص برای هر قطعه به‌صورت مجزا روی میز کار توسط اساتید آموزش داده می‌شود این ابزارهای مخصوص شامل کار با مولتی‌متر، تسترهای مختلف ECU ( نحوه شناسایی و تست دیود SMD روی مدارهای ایسیو ), دیتالاگرهای مختلف است، پس از آن توسط باز آموزان دوره روی کنترل یونیت اجرا می‌شود.
نحوه تعویض قطعات الکترونیکی و نکات ضروری در هنگام تعویض این قطعات از موارد دیگری است که باز آموزان به‌صورت عملی هنگام کار روی انواع یونیت‌ها آموزش می‌بینند. اهمیت نحوه جداکردن لحیم‌ها و نحوه لحیم‌کاری مجدد در این بخش بسیار اهمیت دارد. معرفی میکروچیپ‌ها، انواع حافظه‌ها، ICها و استخراج اطلاعات از آن‌ها و نحوه پروگرام کردن آنها از موارد دیگری است که در این آموزش‌ها اتفاق می‌افتد. نقشه‌خوانی روی برد و پیداکردن مسیر پین اوت‌ها به اجزا مختلف مدار سبب می‌شود فرایند تعمیر با سهولت بیشتری انجام شود. در نهایت برنامه‌ریزی ECU به‌صورت عملی با استفاده از دستگاه پروگرامینگ انجام می‌شود.در پایان دوره گواهی اتمام موفقیت‌آمیز دوره که توسط دانشگاه شریف تأیید شده است نیز به‌تمامی کارآموزان اعطا خواهد شد.

نویسنده : مهندس بهروز خطیبی