علائم خرابی سنسور ABS و روش‌های بررسی آن

در مقاله قبلی در مورد انواع و عملکرد سنسور ABS مطلبی بیان شد. در این مقاله به علائم خرابی سنسور ABS، این سنسور مهم در سیستم ایمنی خودرو و روش‌های بررسی و عیب‌یابی آن پرداخته می‌شود. باتوجه‌به اینکه سنسور سرعت چرخ نام دیگر این عضو است برای جلوگیری از خسته‌کننده بودن متن از این دوکلمه به‌صورت متناوب استفاده می‌شود

اهمیت بررسی سنسور سرعت چرخ

همانطور که بارها اشاره شد، یکی از اهداف تکنولوژی ارتقای ایمنی در سیستم‌های مختلف است. سیستم ترمز یکی از مهم‌ترین سامانه‌های مرتبط با ایمنی خودرو است طی سالیان دراز تکنولوژی‌های بسیاری در ارتقای کیفیت این سیستم معرفی شده است. ترمز ABS یکی از این موارد است. عملکرد سیستم ABS بر اساس دریافت اطلاعات سرعت چرخ‌ها و سرعت خودرو و مقایسه این دو با یکدیگر است؛ بنابراین اگر اطلاعات مربوط به‌سرعت چرخ‌ها ارسال نشود یا مشکل داشته باشد عملکرد سیستم ABS دچار مشکل خواهد شد. حتی اگر اطلاعات دریافتی از یک سنسور چرخ با سایر سنسورها نیز متناقض باشد نشانه بروز مشکل در سیستم است.

علائم خرابی سنسور ABS

بر اساس رویه کلی بررسی سیستم‌ها، ابتدا به علائم خرابی سنسور ABS پرداخته می‌شود. شکل 1 آثار اصلی خرابی را نشان می‌دهد.

شکل 1- علائم اصلی خرابی سنسور ABS

شناخته‌شده‌ترین و ساده‌ترین اثر خرابی سنسور سرعت چرخ، روشن‌شدن چراغ اخطار ABS در مجموعه نشان‌دهنده است. زمانی که چراغ هشدار سیستم روشن می‌شود حتماً کد خطا مربوطه نیز ثبت شده است. البته مشاهده کد خطا بدون استفاده از دستگاه عیب‌یاب تقریباً غیرممکن است. یکی دیگر از آثار خرابی رایج در سیستم ABS ، دل زدن پدال ترمز زیر پا هنگام ترمزگیری است. یکی دیگر از علائم خرابی سنسور ABS ترمزگیری کشیده‌شدن خودرو به یک سمت است که نشانه عدم تعادل در فعال‌شدن ترمزها در یک چرخ یا چند چرخ است.
باتوجه‌به اینکه اطلاعات سرعت چرخ‌ها به‌عنوان اطلاعات مربوط به‌سرعت خودرو از طریق شبکه مالتی پلکس در اختیار سایر یونیت‌ها مثلاً یونیت مدیریت موتور یا یونیت گیربکس اتومات (در صورت وجود) قرار می‌گیرد؛ بنابراین امکان دارد دریافت اطلاعات نادرست توسط ECUهای مدیریت موتور و گیربکس اتومات منجر به ایجاد شرایط نامناسب در حرکت خودرو شود یکی از این آثار عدم کشش مناسب خودرو است به عبارت ساده‌تر خودرو به توان یا شتاب مناسب نمی‌رسد.

روش بررسی و عیب‌یابی سنسور ABS

روش بررسی سنسورها از یک‌رویه عمومی مطابق شکل 2 پیروی می‌کند.

شکل 2- روش بررسی سنسور سرعت چرخ

بررسی ظاهری

باتوجه‌به محل قرارگیری این سنسور شاید در برخی خودرو ها بررسی ظاهری امکان‌پذیر نباشد. اما در صورتی به نظر شما احتمال مشکل از سنسور است می‌توانید سنسور را به‌صورت ظاهری بررسی کنید. وجود هر نوع شکستگی روی بدنه اصلی سنسور دلیل خرابیان است و باید تعویض شود. یکی از مشکلات رایج در سنسور کثیف‌شدن سنسور است. کثیفی سنسور به دلیل هرگونه جرم گرفتن شامل گل‌ولای جاده و یا برده‌های لنت یا دیسک است. توجه کنید همانطور که در مقاله قبلی در مورد ساختار سنسور بیان شد سنسور اثر هال یا القایی هر دو دارای واحد آهنربا هستند؛ بنابراین جذب براده‌های فلزی نیز چیز عجیبی نیست. شکل 3 نمونه‌ای از این موارد رانشان می‌دهد.

شکل 3- خرابی‌های سنسور سرعت چرخ

شکل 4- شکستگی در رینگ دندانه‌ای سنسور سرعت

بررسی با دستگاه دیاگ

یکی از ساده‌ترین و بهترین روش‌ها بررسی اجزا الکتریکی با کمک دستگاه عیب‌یاب است. در مورد سنسورها به‌صورت کلی می‌توان علاوه بر بررسی کدهای خطا، پارامترهای سنسور مربوطه را نیز بررسی کرد.

کد خطا

دستگاه دیاگ کمک فراوانی به تعمیرکار می‌کند تا با سرعت بیشتری عیوب را بیابد. کدهای خطای عمومی مرتبط با سنسور سرعت چرخ عبارت‌اند از:

C0221
C0222
C0223
C0225
C0226
C0227
C0229
C0235
C0236
C0237
C0238
C0245

کدهای معرفی شده کدهای عمومی خطا هستند اگر شرکتی کد خاص خطا را نیز داشته باشد برای‌آنکه تفاوت زیادی با کدبندی عمومی نداشته باشد یک عدد 1 (نشانه خاص بودن کد) بجای صفر درج می‌شود؛ یعنی اگر در دستگاهی کد C1225 مشاهده شد این کد به‌صورت خاص مربوط به سنسور ABS آن خودرو است.

شکل 5- جدول تفسیر کدهای عمومی خطا برای سنسور سرعت چرخ

به‌عنوان نمونه برای خطاهای خاص شرکتی جدول برخی خطاها مربوط خودرو پراید در شکل 6 نشان داده می‌شود.

شکل 6- جدول عیب‌یابی سنسور ABS پراید

استفاده از مولتی‌متر

متناسب با نوع سنسور می‌تواند پارامترهای مختلف سنسور را اندازه‌گیری کرد. به‌عنوان‌مثال اگر سنسور از نوع مقاومتی – آهنربایی یا از نوع القایی باشد می‌توان مقاومت سیم‌پیچ داخلی را به‌عنوان یک مرجع در نظر گرفت و پس از اندازه‌گیری آن را با اعداد کارخانه تولیدکننده مقایسه کرد. شکل 7 نمونه از بررسی با مولتی‌متر را نشان می‌دهد.

شکل 7- استفاده از مولتی‌متر برای اندازه‌گیری مقاومت سنسور از نوع مقاومتی – آهنربایی

به‌عنوان‌مثال شکل 8 پایه‌های مورد بررسی سنسورها را نشان می‌دهد. باتوجه‌به اینکه عموماً واحد کنترل الکترونیکی ترمز بیشتر در دسترس است تا سنسورها می‌توان با مراجعه به نقشه موردنظر پس از جداکردن کانکتور HECU از محل خود تست اهمی را بین پایه‌های هر سنسور انجام داد

شکل 8- بررسی پایه‌های سنسورهای ABS روی HECU – سمند قدیمی- سنسور القایی

برای مثال بر اساس شکل 8 پس از جداکردن کانکتور HECU از طریق پین‌های دسته سیم پایه‌های (1-2) و (5-6) و (23-22) و (19-20) تست اهمی شوند مقاومت آن باید بین 900 الی 2100 اهم باشد.

بررسی‌های ولتاژ را می‌توان با مولتی‌متر نیز انجام داد؛ اما به دلیل حساسیت بالا پیشنهاد می‌شود از اسیلوسکوپ استفاده شود

بررسی با اسیلسکوپ

با اسیلسکوپ یا دیتالاگرها منحنی‌های خروجی را می‌توان بررسی کرد. در 8 الی 10 منحنی اصلی سنسورهای مختلف سرعت چرخ مشاهده می‌شود.

شکل 9- منحنی استاندارد سنسور چرخ از نوع اثر هال

شکل 10- منحنی استاندارد سنسور سرعت چرخ از نوع القایی

شکل 11- منحنی استاندارد سنسور چرخ از نوع آهنربایی – مقاومتی

به‌عنوان نمونه همانطور که در شکل 9 نشان‌داده‌شده است محدوده عملکردی سنسور ABS از نوع القایی بین 1+ الی 1- نشان‌داده‌شده است. البته این محدود متناسب با نوع برند تا نزدیک 1.5+ الی 1.5- نیز تغییر می‌کند. اگر سنسوری در بررسی ولتاژی بیش از 2+ الی 2- و یا کمتر از 1+ الی 1- تولید کرد نشانه وجود مشکل در سنسور یا مدار تغذیه آن است. به شکل 12 توجه کنید.

شکل 12-نمونه تفسیر عملکرد سنسور با استفاده از منحنی خروجی

آنچه در این مقاله آمد مختصری از علائم خرابی سنسور ABS  یا همان سرعت چرخ و روش‌های بررسی آن است. در مقاله‌های دیگر سایر اجزا سیستم ABS مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت.

نویسنده: مهندس بهروز خطیبی