دلایل خرابی کمک فنر و روشهای عیب‌یابی آن

نرم بودن خودرو و عدم انتقال نوسانات جاده به سرنشینان از وظایف سیستم تعلیق است. همانطور که اشاره شد کمک‌فنرها یکی از اجزا مهم سیستم تعلیق (معرفی ساختار سیستم تعلیق خودرو) به شمار میروند. کمک‌فنرها مانند هر قطعه دیگر خودرو ممکن است دچار خرابی شوند در این مقاله به علائم خرابی کمک فنر و روش‌های عیب‌یابی آن پرداخته خواهد شد.

سرویس و نگهداری عمومی کمک فنر

عمر کمک‌فنر به عواملی مختلفی از جمله مسافت پیموده شده، سبک رانندگی، شرایط جاده و… بستگی دارد. به‌صورت تقریبی هر 30 هزار کیلومتر برسی و هر 50 هزار کیلومتر کمک‌فنرها باید تعویض شود؛ بنابراین مهم است که علاوه بر توجه به کیفیت رانندگی خودرو حتماً در زمان مناسب کمک‌فنرها تعویض شوند، برای اطمینان بیشتر از زمان تعویض حتماً به کتاب راهنمای مشتری خودرو خود مراجعه کنید.

علائم خرابی  کمک فنر

همانطور که بارها و بارها اشاره شد اجزا مختلف ممکن است علائم خرابی مشابهی داشته باشند؛ بنابراین پس از مشاهده علائم و قبل از انجام فرایند تعمیر یا تعویض باید از خرابی قطعه موردنظر اطمینان حاصل شود. شکل 1 علائم خرابی کمک فنر را نشان می‌دهد

شکل 1- علائم خرابی کمک فنر

دوره آموزشی تعمیر گیربکس AL4 در دانشگاه صنعتی شریف

نشتی روغن از کمک فنر

همان‌طور که در شکل شماره 2 مشاهده می‌کنید یکی از موارد خرابی کمک‌فنر نشتی روغن از قسمت بالا و پایین کمک‌فنر است که باعث ایجاد حالت کوبش در اتاق خودرو و سیستم تعلیق می‌شود، در برخی موارد نشتی روغن به دلیل استهلاک و خرابی کاسه‌نمدهای داخلی قسمت بالا و پایین کمک‌فنر است که با تعویض کمک‌فنر ایراد مرتفع می گرد.

شکل 2- نشتی روغن کمک‌فنر

لاستیک‌سایی

همان‌طور که در شکل شماره 3 مشاهده می‌کنید در مواردی که یکی از چرخ‌های خودرو دچار لاستیک‌سایی می‌شوند. این ایراد پس از برسی می‌تواند از خرابی کمک‌فنر باشد. در زمانی که تایرهای خودرو از روی ناهمواری جاده عبور می‌کنند به دلیل خرابی کمک فنر و عدم فشار کمک‌فنر جهت تماس کامل تایرها با سطح جاده، لاستیک‌سایی ایجاد می‌شود که این ایراد با تعویض کمک‌فنر و برسی جلوبندی مرتفع می‌گردد.

شکل 3- لاستیک‌سایی

صدای تق‌تق هنگام عبور از دست‌انداز

در بسیاری از موارد ایجاد صدای تق‌تق هنگام عبور از دست‌انداز می‌تواند از خرابی بوش‌های سیستم تعلیق به‌خصوص بوش کمک‌فنرها است. همان‌طور که در قسمت‌های قبل توضیح داده شد بوش کمک‌فنر از تماس فلز با فلز جلوگیری کرده و یک نوع ارتعاش‌گیر است و در زمان خرابی، با تعویض بوش کمک‌فنر این ایراد مرتفع خواهد شد. شکل 4 تفاوت بوش خراب و سالم کمک‌فنر را نشان می‌دهد.

شکل 4- بوش کمک‌ فنر

کشیده‌شدن فرمان به یک سمت

همان‌طور که در شکل شماره 5 مشاهده می‌کنید زمانی که یکی از کمک‌فنرها خراب باشد و یا در اصطلاح تعمیرگاهی، خالی کرده باشد. به دلیل کاهش ارتفاع یک سمت از محور، خودرو تمایل به حرکت و انحراف به همان سمت را دارد. برای جلوگیری از این ایراد هر 30 هزار کیلومتر می‌بایست کمک‌فنرها بازدید شوند و در صورت خرابی کمک فنر و یا عدم عملکرد صحیح، کمک‌فنر معیوب تعویض گردد

شکل 5- انحراف خودرو به یک سمت

افتادگی وسیله نقلیه یا کاهش بیش از حد ارتفاع خودرو

در برخی از موارد مشتری با ایراد عدم ارتفاع یکسان، یک یا دوچرخ و در مواردی کاهش ارتفاع کامل خودرو به تعمیرگاه مراجعه می‌کند که ایراد می‌تواند به شرح زیر باشد:

شکل 6- کاهش ارتفاع خودرو (شکل تزیینی است)

پارگی بالن‌های کمک‌فنر و یا نشتی اتصالات سیستم پنوماتیک یکی از موارد کاهش ارتفاع خودرو به‌صورت غیرمعمول است. همان‌طور که در شکل شماره 7 مشاهده می‌کنید به دلیل پارگی بالن کمک‌فنر، ارتفاع خودرو کاهش می‌یابد.

شکل 7- پارگی بالن کمک‌فنر

در برخی از موارد ارتفاع خودرو در بالاترین حد خود گیر می‌کند به عبارت ساده خودرو نمی‌تواند نوسان مناسبی داشته باشد و چراغ اخطار سیستم تعلیق ESC در پشت آمپر روشن می‌شود. این ایراد می‌تواند ناشی از عدم کالیبره بودن ارتفاع سیستم تعلیق و یا خرابی سنسور ارتفاع یک یا دوچرخ باشد. در مواردی که هنگام نصب دستگاه دیاگ کد خطای C1620 رویت شود ،ایراد عدم کالیبره بودن ارتفاع سیستم تعلیق است و می‌بایست با دستگاه دیاگ(دستگاه دیاگ لانچ آنلاین) کالیبره گردد. (شکل 8)

شکل 8- روشن شدن چراخ چک سیستم تعلیق

روش بررسی و عیب‌یابی خرابی کمک فنر

به روش‌های مختلف می‌توان به خرابی کمک فنر پی برد. شکل 9 روش بررسی کمک‌فنر را نشان می‌دهد.

شکل 9- روش بررسی خرابی کمک فنر

بررسی ظاهری و آزمایش

برای بررسی ظاهری در خرابی کمک فنر بهتر است خودرو روی جک بالابر یا روی سطح چاله سرویس قرار گرفته و از زیر اجزا مورد بررسی قرار گیرند. اما قبل از بردن خودرو روی جک بهتر است یک تست عمومی و ساده را روی خودرو انجام دهید.

شکل 10- روش آزمایش تجربی عملکرد کمک‌فنر

همانطور که در شکل 10 نشان‌داده‌شده است یک سمت خودرو ایستاده و خودرو را به سمت پایین فشار داده و رها کنید. اگر کمک‌فنر سالم باشد تعداد نوسانات خودرو تا زمان متوقف‌شدن آنها بسیار کم خواهد بود (معمولاً دو نوسان) اگر تعداد نوسانات بیشتر باشد نشانه خرابی کمک خواهد بود. فیلم 1 این آزمایش را نشان می‌دهد.

اگر کمک‌فنر باز شده و می‌توانید آن را به‌صورت مجزا بررسی کنید. می‌توانید از روش شکل 11 استفاده کنید.

شکل 11- روش بررسی تجربی در خرابی کمک فنر با دست

همین‌طور که مشاهده می‌شود کمک‌فنر را ازیک‌طرف را در محلی مطابق شکل مهار کنیم سپس آن را به سمت بالا یا پایین بکشید بهترین کار مقایسه کمک‌فنر موجود به یک کمک‌فنر سالم است. نباید تفاوت در حرکت به سمت بالا یا پایین داشته باشد. به‌صورت تجربی فشرده‌شدن با نیروی کمتر و کشیدن با نیروی بیشتری اتفاق خواهد افتاد.

بررسی کدهای خطا با دیاگ

در سیستم‌های مدرن کدهای خطای فراوانی برای بررسی سیستم تعلیق وجود دارد. این کدهای خطا با حرف C مشخص می‌شوند. برای اطلاع از دسته‌بندی کدهای خطا می‌توانید به مقاله کد خطا مراجعه کنید. کدهای خطا شکل 12 عموماً مربوط به سیستم‌های تعلیق فعال یا نیمه‌فعال هستند. برای سیستم‌های تعلیق غیرفعال عموماً کد خطایی برای خرابی کمک‌فنر ثبت نمی‌شود.

شکل 12- کدهای خطا مرتبط با کمک‌فنر

آنچه آمد مختصری از روش‌های بررسی و عیب‌یابی مجموعه کمک‌فنر بود. یادآوری می‌شود کمک‌فنر از اجزا سیستم تعلیق به شمار می‌رود؛ بنابراین به‌صورت کلی همه اجزا با هم عیب‌یابی می‌شود