تعمیر دینام(آلترناتور)

عیب‌یابی بعد از بازکردن آلترناتور از روی خودرو

همانطور که در مقاله عیب‌یابی آلترناتور قبل از بازکردن آن ذکر شد برای رفع برخی از عیوب سیستم شارژ نیازی به بازکردن دینام (آلترناتور) ازروی خودرو وجود ندارد. عیوبی مانند سوختن فیوز، اتصال بدنه در مدار، قطع شدن مدار، ضعیف شدن سیم‌ها (وجود مقاومت در مدار) ،خرابی تسمه، نامناسب بودن کشش تسمه و غیره را می‌توان بدون بازکردن دینام (آلترناتور) ازروی خودرو رفع کرد اما برای رفع عیب برخی خرابی‌ها مانند خرابی‌های روتور و استاتور، صفحه دیود، آفتامات یا خرابی‌های بلبرینگ یا خرابی ذغال و فنر باید آلترناتور کاملاً باز شده سپس رفع عیب انجام شود. در این مقاله به تعمیر دینام (آلترناتور) بعد از بازکردن آن از روی خودرو پرداخته می‌شود.
پیشنهاد میشود قبل از مشاهده این مقاله، عملکرد آلترناتور را مطالعه کنید.

تعمیر دینام (آلترناتور) و رفع عیب بعد از بازکردن

برخی عیوب نیاز به بررسی مجدد ندارند به‌عنوان‌مثال درصورتی‌که در بررسی قبل از بازکردن به خرابی بلبرینگ یا پولی پی برده شد دیگر نیاز به بررسی مجدد وجود ندارد و فقط باید اقدام به تعویض قطعات کرد.

شکل 1- پولی از نوع هزارخار داخلی

شکل 2- ابزار مخصوص بازکردن پولی از نوع هزارخار

شکل 3- شفت آلن خور از نوع ستاره‌ای

شکل 4- تعمیر مهره پولی از نوع آلن خور دینام

قبل از باز کردن اجزا دینام زمان تعمیر دینام خودرو حتماً درپوش جلو و عقب را با کمک یک مارکر یا لاک غلط‌گیر یا هر روش دیگری علامت‌گذاری کنید تا در هنگام جمع‌کردن بتوانید با سهولت و سرعت بیشتر مجموعه را ببندید. شکل 5 این نکته را نشان می‌دهد.

شکل 5- علامت‌گذاری روی آلترناتور قبل از بازکردن

پس از بازکردن اجزا مختلف دینام باید اقدام به بررسی اجزا داخلی آن شود. فیلم 1 بخشی از این موارد را نشان می‌دهد.

بررسی صفحه دیود

همانطور که در مقاله عملکرد آلترناتور ذکرشده، صفحه دیود از تعداد دیود بین 6 الی 21 دیود تشکیل شده است. اگر صفحه دیود درست کار نکند ولتاژ آلترناتور کم شده و یا دچار نوسان بیش از حد می‌شود؛ بنابراین لازم است تمامی دیودهای موجود در صفحه دیود مورد بررسی قرار گیرند. آزمایش دیودها معمولاً با قراردادن مولتی‌متر روی وضعیت تست دیود انجام می‌شود. شکل 6 این مورد را نشان می‌دهد.

شکل 6- انتخاب وضعیت تست دیود در مولتی متر

نظر به تنوع در مدل‌های صفحه دیود باید ابتدا و انتهای دیودها را روی صفحه دیود پیدا کنید. شکل 7 نوعی از صفحه دیود را نشان می‌دهد.

شکل 7- بررسی دیود در یک نوع صفحه دیود

برای بررسی سلامت دیود حتماً هر دیود باید دو بار آزمایش شود و جریان برق از یک سمت عبور کرده و از سمت دیگر عبور نکنند. اگر هر حالتی غیر از این مورد اتفاق افتاد یعنی دیود خراب است. شکل 8 دو مرحله آزمایش دیود را نشان می‌دهد.

شکل 8- دو مرحله آزمایش دیود

در صورت خرابی حتی یک دیود معمولاً کل صفحه دیود تعویض خواهد شد.

 بررسی و تعمیر روتور دینام

 در تعمیر دینام خودرو روتور را باید هم ازنظر ظاهری و هم از نظر الکتریکی مورد بررسی قرار داد. فیلم 2 مواردی را در بررسی روتور بیان می‌کند.

همانطور که در فیلم نشان داده شد، سیم‌پیچ (بوبین) روتور باید از نظر الکتریکی مورد بررسی قرار بگیرد. شکل 9 آزمایش‌های الکتریکی روتور را نشان می‌دهد.

1- آزمایش قطع نبودن سیم‌پیچ 2- آزمایش اتصال بدنه نداشتن
شکل 9 – آزمایش‌های الکتریکی روتور

همانطور که شکل 9 نشان می‌دهد، دو کلکتور باید به هم متصل باشند (تصویر 1) و علاوه‌برآن سیم‌پیچ نباید به بدنه متصل شده باشد (تصویر 2)
روتور باید از نظر ظاهری مانند شکستگی یا ساییدگی بیش از حد روی کلکتور مورد بررسی قرار بگیرد. شکل 10 کلکتور سالم و خراب را نشان می‌دهد.

شکل 10 – بررسی ساییدگی روی کلکتور در تعمیر دینام خودرو

اگر میزان ساییدگی کم باشد می‌توان آن را با کمک سنباده زدن برطرف کرد اما در صورت زیاد بودن باید کلکتور را تعویض کرد. اگر کلکتور موردنظر در بازار پیدا نمی‌شود باید روتور به‌صورت کامل تعویض شود.

 بررسی و تعمیر استاتور دینام

 در تعمیر دینام خودرو سیم‌پیچ استاتور هم مانند سیم‌پیچ روتور باید از نظر الکتریکی مورد بررسی قرار بگیرد. شکل 11 بررسی سیم‌پیچ استاتور را نشان می‌دهد. مولتی متر باید روی تست اتصال (بیزر) باشد.

1- بررسی قطع نبودن سیم 2- بررسی اتصال بدنه نبودن
شکل 11 – بررسی استاتور

بر اساس تصاویر شکل 11 دو آزمایش برای استاتور باید انجام شود. در قسمت 1 تمامی سیم‌های استاتور باید با هم آزمایش شوند. همه ابتدا و انتهای سیم‌ها باید به هم متصل باشند، درصورتی‌که سیم‌ها به هم متصل نباشند نشانه قطع‌شدگی در سیم‌پیچ است. در بخش 2 سیم‌ها باید با بدنه استاتور آزمایش شوند. سیم‌پیچ نباید به بدنه متصل باشد. درصورتی‌که به بدنه متصل باشد و یا قطع‌شدگی داشته باشد باید سیم‌پیچ تعویض شود.

شکل 12- نمونه شارلاک (عایق الکتریکی مایع)در تعمیر دینام

بررسی آفتامات و جازغالی در تعمیر دینام خودرو

همانطور که قبلاً گفته شد رگولاتور (آفتامات) و جا ذغالی در یک مجموعه قرار دارند. آزمایش الکتریکی خاصی برای قسمت رگولاتور وجود ندارد چون بسیار، بسیار تنوع محصول در این بخش وجود دارد و هرکدام مدار الکتریکی و الکترونیکی مختص به خود را دارند و در نتیجه آزمایش مخصوص به خود را هم خواهند داشت. معمولاً عیب‌یابی قسمت رگولاتور بر اساس آزمایش‌های قبل از بازکردن انجام می‌شود. افزایش ولتاژ شارژ مهم‌ترین نشانه خرابی رگولاتور می‌باشد.
طول ذغال و حالت فنری آن باید بررسی شود. درصورتی‌که ذغال بیش از حد کوتاه شده است. باید اقدام به تعویض ذغال کرد. شکل 13 دو نمونه ذغال یکی سالم و دیگری که نیاز به تعویض دارد را نشان می‌دهد.

شکل 13- زغال سالم و زغال خراب

نظر به تنوع سیستم‌های شارژ ، پیشنهاد میشود قبل از اقدام به بررسی و تعمیر دینام خودرو به کتاب راهنمای تعمیرات خودرو مور نظر مراجعه شود.