روش عیب یابی در سیستم‌های مالتی پلکس

در مقاله مالتی پلکس در خودرو دلایل نیاز به شبکه در خودروها و تاریخچه‌ای از استفاده از آن در خودروها تشریح شد. امروزه بسیاری از خودروها از این تکنولوژی در مدارهای الکتریکی خود استفاده می‌کنند. به همین دلیل دانش روش بررسی و عیب‌یابی عمومی این سیستم‌ها کیفیت فرایند تعمیرات و رضایت‌مندی مشتری تأثیر فراوانی خواهد داشت. در این مقاله روش عمومی بررسی و عیب یابی مالتی پلکس  صرف‌نظر از شرکت یا نوع خودرو بیان خواهد شد.

چرا باید این مقاله را بخوانیم؟

ساده‌ترین خودروهای امروزی نیز دارای یک یا چند شبکه هستند که قطعاً مسیر عیب‌یابی اجزا مختلف در آن شبکه‌ها نسبت به خودرو های قدیمی متفاوت است. اگر رویه منطقی بررسی این بخش‌ها را ندانیم، فرایند عیب‌یابی بسیار زمان برخواهد بود حتی در پاره از موارد با وجود صرف انرژی و زمان زیاد ممکن است به یافتن عیب منجر نشود. درحالی‌که شاید با دانستن روش عیب‌یابی و استفاده از ابزارهای مرتبط عیب را یافته و تعمیر شود.

آیا نوع خودرو در روش عیب یابی مالتی پلکس اهمیت دارد؟

قطعاً هر خودرو از روش شبکه‌کردن مخصوص به خودش استفاده کرده است دانستن نوع خودرو در انتخاب استراتژی روش عیب‌یابی مؤثر است؛ اما آنچه در این مقاله می‌آید روش عمومی و تفکر برای عیب یابی مالتی پلکس است که در این مقاله اشاره خواهد شد.

روش عیب یابی مالتی پلکس

همانطور که در مقاله قبلی تشریح شد بخشی از مدار در سیستم‌های مالتی پلکس حامل پیام هستند. شکل 1 تفاوت بین مدارهای شبکه‌ای و ساده را نشان می‌دهد.

1- مدار الکتریکی ساده 2- مدار دارای شبکه
A: بخش منبع برق B: بخش فرمان C: بخش سیم‌کشی الکتریکی D: بخش مصرف‌کننده E: بخش ارتباط شبکه
شکل 1- تفاوت اجزا مدار ساده و مالتی پلکس

همانطور که در شکل 1 ملاحظه می‌شود در سیستم‌هایی که از تکنولوژی مالتی پلکس استفاده کردند. یک بخش به مدار اضافه شده است و آن بخش ارتباط شبکه‌ای است؛ بنابراین در هنگام عیب‌یابی، غیر از عیوب مرتبط با منبع برق، کلید فرمان دهنده، دسته سیم و مصرف‌کننده ممکن است مشکل از بخش مربوط ارتباط شبکه‌ای نیز باشد. در ظاهر با اضافه‌شدن یک بخش ممکن است به نظر برسد که عیب‌یابی مسیر دشوارتری را پیش رو خواهد داشت؛ اما در واقع ابزارهایی که در بخش شبکه در دسترس ما قرار دارد این فرایند را ساده‌تر خواهد کرد. در ادامه گام‌های عیب‌یابی بیان خواهد شد.

گام اول: تست عمومی (Global Test)

یکی از روش‌های ساده بررسی اتوماتیک وجود خطاها و عیوب در مدار است. برخی دستگاه‌های عیب‌یاب این گزینه را در اختیار قرار می‌دهند. با استفاده از این گزینه بیشتر خطاهای موجود در بخش مالتی پلکس به‌صورت اتوماتیک مورد بررسی گرفته و اطلاع‌رسانی می‌شود. شکل 2 نمونه این منو را نشان می‌دهد.

شکل 2- نمونه منو Goloble test در دیاگ 2000- دیاگ تخصصی پژو – سیتروئن

همانطور که در شکل 2 مشاهده می‌شود در تست عمومی تک‌تک یونیت‌های شبکه (فقط یونیت‌های مالتی پلکس) مورد بررسی قرار می‌گیرند. مثلاً در این شکل یونیت com2000 که یونیت دسته چراغ در پژو 206 فرانسوی است هیچ خطایی و مشکلی ندارد. اما یونیت مدیریت موتور دارای مشکل است. این روش اگرچه مفید به نظر می‌رسد؛ اما معمولاً تعمیرکاران حرفه‌ای در شرایط خاص از این روش کمک می‌گیرند. عموماً با توجه شرح عیب از روش‌هایی که در ادامه می‌آید استفاده می‌کنند.

گام یک و نیم: به روز رسانی (Updating)

شاید عنوان این گام عجیب به نظر برسد؛ اما انجام آن در بسیاری از خودروهای ایرانی ضروری به نظر میرد. باتوجه‌به اینکه استفاده از شبکه در خودرو های ایرانی چند سالی است که رایج شده، هنوز از نظر نرم‌افزاری مشکلات زیادی دارند به همین دلیل شرکت‌های سازنده بروز رسانی‌های متعددی برای یونیت‌ها فراهم می‌کنند. بسیاری از مشکلات و خرابی‌ها در خودروهای ایرانی ممکن است با یک بروز رسانی ساده حل شود. در مورد خودرو های خارجی این مورد کمتر رایج است

گام دوم: تست عملگرها (Acuator test)

یکی از بهترین کارها در عیب یابی مالتی پلکس استفاده از تست عملگرها است. با کمک این گزینه در منو دستگاه عیب یاب می‌توانیم محدوده جستجو برای عیب را کوچک‌تر کنیم.

شکل 3- سینوپتیک مدار بوق – پژو 206 – فرانسوی

به‌صورت کلی باید بدانیم برای تست موردنظر باید از کدام مسیر وارد شویم.

خرید دستگاه دیاگ با قیمت و کیفیت مناسب

بر اساس منو Diagbox شرکت پژو ، برای این آزمایش ابتدا وارد یونیت BSI شده سپس Acuator Test را انتخاب کرده و در نهایت از طریق منوی Lighting and signalling به منوی صفحه آزمایش بوق وارد می‌شویم

شکل 4- منو مربوط برای تست عملگر سیستم بوق – Diagbox

پس از فعال‌کردن گزینه مرتبط با بوق (Horn control) ، بررسی می‌کنیم آیا صدای بوق شنیده می‌شود یا خیر. در اینجا دو حالت ممکن است رخ بدهد یا بوق فعال می‌شود یا اینکه فعال نخواهد شد.

A: مسیر داده‌ها از دیاگ B: مسیر برق تغذیه
شکل 5- سینوپتیک استفاده از دیاگ برای بررسی و آزمایش

درصورتی‌که با تست عملگر بوق فعال شد و باتوجه‌به نحوه اتصال دستگاه دیاگ به خودرو که در شکل 5 نشان‌داده‌شده است. تمامی اجزا این مسیر شامل BSI – ارتباط شبکه‌ای بین BSI و BM34 – فیوزهای تغذیه – رله الکتریکی – تمامی سیم‌های مثبت و منفی تغذیه و خود بوق همه سالم هستند گزینه‌های باقی‌مانده عبارت خواهند بود از مشکل در ارتباط شبکه‌ای بین Com2000 و BSI – خرابی یونیت Com2000 و خرابی کلید مکانیکی بوق که در مرحله بعدی باید پارامترهای موردنظر بررسی قرار گیرد که به گام سوم می‌رویم.

اما اگر با تست عملگر برق فعال نشد احتمال خرابی در BSI – ارتباط شبکه‌ای بین BSI و BM34 – فیوزهای تغذیه – رله الکتریکی – تمامی سیم‌های مثبت و منفی تغذیه وجود دارد که در مرحله بعد پیشنهاد می‌شود همانند روش مطرح شده در مقاله عیوب دسته سیم و روش عیب‌یابی آنها از بررسی بخش‌های الکتریکی مانند فیوزها، رله‌ها – سلامت سیم‌های مثبت و منفی تغذیه و خود قطعه بوق مورد بررسی قرار گیرد. در صورت سالم‌بودن همه اجزا تنها یک ارتباط شبکه‌های بین BSI و BM34 باید به‌صورت مالتی پلکس بررسی شود.

گام سوم بررسی پارامتر (Parameter Measurment)

یکی دیگر از گزینه‌های در دسترس که به عیب‌یابی در مالتی پلکس کمک فراوانی می‌کند. بخش پارامترها یا داده‌های دریافتی است. با استفاده از این گزینه وضعیت موجود بخش‌های از مدار را می‌توان مورد بررسی قرار داد. برای این کار باید از طریق منو موردنظر به صفحه پارامتر مربوطه که در این مثال پارامتر کلید بوق است شکل 6 این مسیر را در دیاگ تخصصی پژو – سیتروئن نشان می‌دهد.

شکل 6- بررسی پارامتر کلید بوق – دیاگ پژو سیتروئن

پس از اینکه مطابق شکل 6 در دستگاه دیاگ پارامتر موردنظر را پیدا کردیم. مدار مربوطه را فعال می‌کنیم که در این مثال کلید بوق را فشار می‌دهیم. در لحظه فشردن باید آن پارامتر تغییر را نشان دهد که یعنی از وضعیت غیرفعال (Inactive) به حالت فعال (Active) تبدیل شود. عدم تغییر این حالات نشان‌دهنده آن است که بخش مکانیکی کلید بوق دچار مشکل شده است که نیاز بررسی و تعمیر دارد. منو پارامتر (Paramameter) یا دیتاهای دریافتی (Data Input) بخش بزرگی از فرایند عیب‌یابی را تسهیل خواهد کرد.

گام چهارم پیکره‌بندی شبکه (Configuration)

ممکن است بعد از بررسی تمامی موارد مشکل پیدا نشود یا اینکه بعد از اعمال برخی تغییرات سیستم دچار مشکل شود. به‌عنوان‌مثال پس از نصب رادیو، دستگاه روشن نشود درحالی‌که با نصب آن روی خودرو دیگر به‌راحتی روشن شود و یا با تعویض تایر، سیستم ABS دچار مشکل شود. برای حل مواردی ازاین‌دست، لازم است گام چهارم نیز انجام شود که بررسی پیکره‌بندی، سفارشی‌سازی یا تعریف‌کردن انجام شود. در مورد عیب مطرح شده که عمل‌نکردن بوق است گزینه‌ای در بخش پیکره‌بندی ندارد. اما برای شکل 7 نمونه‌ای از تأثیرگذاری این بخش روی عملکرد سیستم الکتریکی را معرفی می‌کند.

شکل 7- اثر پیکره‌بندی روی عملکرد و عیب‌یابی

در شکل 7 الگوی گیج سوخت تعریف می‌شود. تنظیم نادرست آن باعث می‌شود درجه سوخت درست نشان داده نشود.
آنچه اشاره شد، مختصری از روش بررسی و عیب‌یابی سیستم‌های مالتی پلکس بود. در دوره‌های تخصصی مالتی پلکس ایمگ با کار عملی روی خودرو تمامی این مواردآموزش داده می‌شود.