مدار خنك كاری
در خودروهای سواری امروزی اكثراً از مايع خنك كننده با تركيب حجمی تقريبي 50% آب رادیاتور(ترکیبی از آب مقطر و مواد ضدخوردگی) و 50% ضديخ(پایین‌ترین نقطه انجماد با 70 درصد ضدیخ و 30 درصد آب رادیاتور حاصل می‌شود)، برای خنك كاری موتور استفاده می‌شود و اين نوع موتورها را آب خنك گويند.
شكل 1 اين نوع سيستم خنك‌كاری‌می‌دهد.
1-ترموستات 2-واترپمپ 3-تسمه دینام 4-لوله آب گرم 5-پروانه 6-موتور پروانه خنک‌کن رادیاتور 7-لوله آب خنک 8-پیچ تخلیه رادیاتور 9-درب رادیاتور 10-رادیاتور 11-لوله اتصال رادیاتور به مخزن ذخیره 12-مخزن ذخیره
شكل 1-سيستم خنك كاری موتور با مايع خنك‌كننده
با توجه به شكل 1 پمپ آب يا واترپمپ (2)، نيروی خود را از ميل‌لنگ دريافت می‌کند و مايع خنك‌کننده با دمای کم را از قسمت پايين رادياتور دریافت کرده و به درون مجاری خنككاری سيلندر و سرسيلندر هدايت می‌كند. مايع خنك‌كننده پس از عبور از مجاری خنككاری، حرارت قسمت‌های مختلف موتور را دريافت می‌کند و از قسمت بالای سرسيلندر به مخزن بالايی رادياتور (10) وارد می‌شود. بين مخزن بالايی رادياتور و مخزن پايينی رادياتور، لوله‌هايی قرار گرفته است كه مايع خنك‌كننده داغ با عبور از اين لوله‌های عمودی، حرارت خود را به لوله‌های عمودی می‌دهد. بين لوله‌های عمودی نيز پره‌هاي بسيار زيادی برای افزايش سطح انتقال حرارت تعبیه شده است كه باعث مي‌شود به راحتی حرارت مايع خنك كننده به لوله‌های عمودی و از طريق پره‌ها به هوای محيط منتقل شود و باعث خنک شدن قطعات موتور شود.
ترموستات:
مطابق شکل 2 ترموستات کلیدی حرارتی است که برای كنترل دماي موتور و جلوگيري از آسیب دیدن قطعات موتور و همچنین افزايش بی‌رویه مصرف سوخت به خصوص در هواي سرد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعه عمدتا در مسير خروج مايع خنك كننده گرم از سرسيلندر به مخزن بالايی رادياتور قرار می‌گیرد ولی بعضا در مسیر مایع خنک‌کننده، خروجی از رادیاتور به واترپمپ نیز قرار می‌گیرد. در اين صورت چنانچه دمای مايع خنك‌كننده، كمتر از دمای مجاز باشد (با توجه به نوع خودرو بين 70 تا 82 درجه سانتيگراد) فنر، دریچه ترموستات را در موقعیت بسته قرار می‌دهد و اجازه گردش مايع خنك‌كننده را نمی‌دهد. چنانچه دماي مايع خنك‌كننده به محدوده مجاز برسد، ژل انبساطی داخل کپسول حرارتی منبسط می‌شود و دریچه ترموستات را باز می‌کند و اجازه گردش مايع خنك‌كننده و خنك شدن موتور را می‌دهد.
1-تکیه‌گاه پیستون 2-پیستون 3-فنر 4-دریچه 5-بدنه 6-کپسول حاوی ژل انبساطی WAX
شکل 2-ترموستات
توجه داشته باشيد كه با توجه به شكل 3 وقتي كه مايع خنك‌كننده رادياتور منبسط شود، سوپاپ درب رادياتور باز شده و مقداري از مايع خنك كننده را به درون مخزن انبساط ارسال می‌کند تا از آسیب دیدن شیلنگ‌های لاستیکی و رادیاتور جلوگیری شود.
1-درب رادیاتور 1-سوپاپ فشاری درب رادیاتور 3-مخزن ذخیره
شکل 3- عملکرد درب رادیاتور هنگام انبساط مایع خنک‌کننده
هنگامي كه با توجه به شكل 4 مايع خنك كننده درون رادياتور منقبض شود، سوپاپ ديگری درون درب رادياتور باز می‌شود و مقداري از مايع خنك‌كننده درون مخزن انبساط را به درون رادياتور می‌كشد تا مدار خنک‌کننده همواره از مایع خنک‌کننده پر باشد.
1-سوپاپ خلائی درب رادیاتور
