یکی از اهداف مهم در تکنولوژی افزایش ایمنی و آسایش است. محافظت در برابر سرقت نیز یکی از این اهداف به شمار میرود. سیستمهای محافظتی و ضد سرقت همواره دغدغه تولیدکنندگان خودروها بوده است. این سیستمها در گذر زمان دستخوش تغییرات بسیار زیادی شدهاند. سیستم ایموبلایزر (Immoblizer) نیز یکی از این سیستمهای میباشد. در این مقاله اهداف و اجزا سیستم ایموبلایزر و نحوه عملکرد آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
آنچه که در این مقاله خواهید خواند…
- سیستم ایموبلایزر چیست؟
- اجزا سیستم ایموبلایزر
- عملکرد سیستم
سیستم ایموبلایزر چیست؟
شاید در برخی فیلمها دیدهاید که یک فرد با کندن سیمهای سوئیچ و اتصال آنها با یکدیگر، خودرو را روشن میکنند. این کار در خودروهای قدیمی امکانپذیر بود اما با افزوده شدن سیستم ایموبلایزر به خودرو این کار دیگر بهراحتی که در آن فیلمها نشان داده میشود امکانپذیر نیست. در واقع حتی اگر قسمت مکانیکی یک کلید (شکل 1) هم دقیقاً مانند کلید اصلی باشد.
شکل 1- قسمت مکانیکی سوئیچ
بازهم با چرخاندن آن داخل سوئیچ با اینکه ساچمه و فنرها داخل آن (شکل 2 و 3) عملکرد خود را انجام داده و کلید داخل سوئیچ میچرخد اما عمل استارت خوردن یا روشن شدن موتور اتفاق نخواهد افتاد.
شکل 2- نحوه ارتباط سوئیچ و ساچمه و فنرها (شکل تزیینی است)
شکل 3- اجزا واقعی نوعی سوئیچ جرقه
در واقع با سیستم ایموبلایزر فقط کلید (کلیدهای) اصلی و تعریف شده قابلیت روشنکردن موتور را خواهند داشت. اما سؤال این است که چگونه سیستم کلید اصلی را میتواند تشخیص دهد؟
برای پاسخ به این سؤال بهتر است ابتدا با اجزا سیستم ایموبلایزر آشنا شویم.
اجزا سیستم ایموبلایزر
همانطور که در شکل 4 مشاهده میشود اجزا اصلی سیستم ایموبلایزر شامل 4 بخش کلی میباشد.
1-مجموعه کلید + ترنسپوندر 2- سیمپیچ + آنتن روی سوئیچ 3- یونیت ایموبلایزر 4- یونیت موتور
شکل 4- اجزا اصلی سیستم ایموبلایزر
1-مجموعه کلید و ترنسپوندر
از نظر ظاهری کلیدهای سیستم ایموبلایزر با کلیدهایی که فاقد این سیستم هستند تفاوتی ندارد اما در واقع بزرگترین تفاوت در آنها وجود واحد (چیپ) ترنسپوندر داخل آنها میباشد. شکل 5 محل نصب واحد ترنسپوندر را در داخل کلید نشان میدهد.
1- چیپ ترنسپوندر 2- محل قرارگرفتن چیپ
شکل 5- مجموعه کلید اصلی
توجه: چیپ ترنسپوندر که به نام تگ (Tag) نیز شناخته میشود، مجزا از واحد ریموت قفل مرکزی میباشد و معمولاً بهراحتی میتوان آن را از محل خود جدا کرده و آن را عوض کرد. البته مدلهایی نیز وجود دارد که این چیپ روی برد ریموت کلید نصب شده است. شکل 6 نمونههای از این چیپها را نشان میدهد.
کنترل یونیت ایموبلایزر با لامپ نشاندهنده وضعیت سیستم ایموبلایزر روی مجموعه نشاندهندهها نیز در ارتباط است.
شکل 6- نمونههای از چیپ ترنسپوندر سیستم ایموبلایزر
وظیفه واحد ترنسپوندر ذخیره کد شناسایی سوئیچ و ارسال آن به واحد گیرنده است. معمولاً واحد ترنسپوندر نیاز به برق ندارد بلکه انرژی خود را از طریق میدان مغناطیسی که توسط سیمپیچ و آنتن که روی سوئیچ قرار گرفته است تأمین میکند.
2-سیمپیچ و آنتن
این بخش روی مجموعه مکانیکی سوئیچ نصب میشود. شکل 7 دو نمونه از این مجموعه را نشان میدهد.
شکل 7- دو نمونه آنتن ایموبلایزر
وظیفه سیمپیچ و آنتن ایجاد میدان مغناطیسی مناسب برای فعالشدن واحد ترنسپوندر و دریافت کد ذخیره شده در ترنسپوندر و ارسال آن به یونیت ایموبلایزر است. شکل 8 نحوه ارتباط بین آنتن و ترنسپوندر را نشان میدهد.
1-سیمپیچ و آنتن 2- ترنسپوندر کلید 3- میدان مغناطیسی
شکل 8- نحوه ارتباط بین ترنسپوندر کلید و آنتن روی سوئیچ
3-یونیت ایموبلایزر
یونیت ایموبلایزر یک مدار الکترونیکی واسطه بین مجموعه سیمپیچ آنتن گیرنده ترانسپوندر و ECU سیستم سوخترسانی انژکتوری میباشد. در این صورت کدی که از ترانسپوندر به سیمپیچ آنتن میرسد توسط مدار الکترونیکی سیمپیچ آنتن تقویت شده و به کنترل یونیت ایموبلایزر ارسال میگردد. این کنترل یونیت نیز کد را به ECU ارسال میکند چنانچه این کد با مقدار ثبت شده در ECU موتور و (و البته در یونیت ایموبلایزر) مطابقت داشته باشد موتور اجازه روشن شدن را پیدا میکند. شکل 9 نمونههایی از یونیت ایموبلایزر را نشان میدهد.
شکل 9- دو نمونه از یونیت ایموبلایزر
نکته: در برخی خودروها یونیت ایموبلایزر بهصورت مجزا وجود ندارد بلکه این یونیت در داخل یک یونیت دیگر ادغام شده است. بهعنوانمثال خودرو 206 مالتی پلکس (تا سال 90) واحد BSI وظیفه یونیت ایموبلایزر را نیز بر عهده دارد.
کنترل یونیت ایموبلایزر با لامپ نشاندهنده وضعیت سیستم ایموبلایزر روی مجموعه نشاندهندهها نیز در ارتباط است.
4-یونیت موتور
یونیت مدیریت سوخت و جرقه که به ECU موتور نیز شناخته میشود. بخشی دیگر از سیستم ایموبلایزر میباشد. این بخش با واحد یونیت ایموبلایزر در ارتباط است و پس از تطبیق کد سوئیچ و کد سیستم خودرو اجازه کامل شدن فرایند سیستم سوخت و جرقه را میدهد و درنتیجه موتور میتواند روشن شود.
عملکرد سیستم
هنگامی که کلید در داخل سوئیچ قرار داده شده و چرخانده میشود. مدار برق واحد آنتن و سیمپیچ روی سوئیچ برقرار میشود. در نتیجه میدان مغناطیسی حول سیمپیچ تشکیل میشود. (مرحله 1- شکل 10) این میدان مغناطیسی روی تگ (چیپ ترنسپوندر) داخل کلید تأثیر گذاشته و انرژی لازم برای ارسال کد توسط این واحد را فراهم میکند. چیپ ترنسپوندر کد ذخیره شده داخل حافظه خود را ارسال کرده و این کد توسط واحد سیمپیچ و آنتن دریافت میشود. (مرحله 2- شکل 10). واحد آنتن با یونیت ایموبلایزر در ارتباط است کد ارسالی توسط ترنسپوندر را دریافت میکند و با کد تعریف شده مقایسه میکند (بسته به نوع سیستم ایموبلایزر گاهی این مقایسه در ECU موتور هم انجام میشود). این حالت در مرحله 3 شکل 10 نشاندادهشده است.
شکل 10- نحوه عملکرد سیستم ایموبلایزر
درصورتیکه کد مطابقت داشت، یونیت ایموبلایزر اطلاعاتی را به یونیت موتور (ECM) ارسال کرده و فراهم بودن شرایط ایموبلایزر را برای روشن شدن موتور اطلاعرسانی میکند. (مرحله 4- شکل 10). همزمان با این کار به مجموعه صفحه نشاندهنده نیز اطلاع میدهد که لامپ هشدار وضعیت ایموبلایزر را بهصورت مناسب مدیریت کند
شناسایی یا عدم شناسایی ترنسپوندر (تگ) توسط دستگاه دیاگ نیز قابلبررسی است. ویدئو 1 نحوه بررسی این مورد را در یک خودرو نشان میدهد.
نکته: دقت و حساسیت و تعداد کاراکترهای کد سوئیچ متناسب با نوع و کیفیت سیستم ایموبلایزر متغیر است
در بیشتر خودروها برای تعریف کد سوئیچ نیاز به استفاده از دستگاه عیبیاب وجود دارد. حتی گاهی موارد برای تعریف سوئیچ باید با استفاده از دستگاه عیبیاب و شبکه اینترنت به شرکت سازنده خودرو متصل شد تا بتوان کد جدید برای کلید تعریف کرد.