روش تنظیم یا رگلاژ کلاچ

همانطور که بیان شد عملکرد کلاچ تأثیر مستقیم روی شتاب گیری و حرکت خودرو دارد؛ بنابراین تنظیم یا رگلاژ کلاچ اهمیت فراوانی در کیفیت حرکت خودرو خواهد داشت. در این مقاله در مورد رگلاژ کردن کلاچ مطالبی بیان خواهد شد.

دلیل رگلاژ کلاچ

در مقاله سیستم کلاچ بخش دو با اصول عملکرد سیستم کلاچ آشنا شدیم ، با فرسایش لنت‌های صفحه کلاچ ، صفحه فشاری دیسک به همان مقدار به سمت صفحه کلاچ جابجا میشود در نتیجه شاخک های فنر خورشیدی دیسک به سمت بلبرینگ کلاچ نزدیک شده و چنانچه سرشاخک های فنردیسک کلاچ با بلبرینگ تماس دائمی داشته باشد علاوه بر اینکه بعلت گردش دائمی بلبرینگ کلاچ در زمان روشن بودن موتور چه پدال کلاچ فشرده باشد ویا پدال رها باشد ، عمر بلبرینگ کلاچ کوتاه میشود.
همچنین با فرسایش بیشتر لنت صفحه کلاچ بعلت توضیحات گفته شده فشار دیسک کلاچ از روی صفحه کلاچ کم شده و علاوه بر احتمال بکس وباد صفحه کلاچ موجب کاهش عمر صفحه و دیسک کلاچ میشود که در مقاله علائم خرابی کلاچ به عنوان یکی از آثار خرابی مجموعه کلاچ معرفی شد. درصورتی‌که دلایلی مانند بد جا رفتن دنده یا گاز هرز خوردن مشاهده می‌شود میتوان به خرابی سیستم کلاچ مشکوک شد. اما قبل از هر گونه فرایند تعویض بهتر است قابلیت تنظیم یا رگلاژ کلاچ خودرو مورد بررسی قرار گیرد

انواع رگلاژ کلاچ خودرو

 تنظیم و رگلاژ کلاچ به 2 صورت انجام می‌شود  شکل 1 این دو وضعیت را نشان می‌دهد.

شکل 1- انواع تنظیم پدال کلاچ

البته بین این دو تنظیم و رگلاژ کلاچ، خلاصی کلاچ اهمیت بیشتری دارد. چون ممکن است تنظیم کورس پدال در هر خودرویی ممکن نباشد.

انواع کلاچ از دیدگاه تنظیمو رگلاژ کلاچ

 خودروهای دارای کلاچ مکانیکی با گیربکس دستی نیاز به تنظیم ندارند. خودروهایی که سیستم راه‌انداز کلاچ از نوع کابلی خود رگلاژ و یا سیستم هیدرولیکی دارای پمپ کلاچ بالا و پایین هستند نیاز به رگلاژ دستی خلاصی ندارند. شکل 2 نمونه‌ای از این سیستم‌ها را نشان می‌دهد.

A: مکانیزم راه‌انداز کلاچ هیدرولیکی بدون نیاز به رگلاژ B: مکانیزم راه‌انداز کابلی کلاچ بدون نیاز به رگلاژ
شکل 2 – سیستم‌های کلاچ بدون نیاز به رگلاژ خلاصی

همانطور که در شکل 2 مشاهده می‌شود سیستم راه‌انداز از نوع هیدرولیکی به تنظیم خلاصی نیاز ندارد و در سیستم راه‌انداز کابلی کافی است به محل اتصال کابل کلاچ به دوشاخه کلاچ توجه شود. درصورتی‌که در آن ناحیه مهره یا پیچ تنظیم مشاهده شد از نوع قابل‌تنظیم است و اگر مهره تنظیم وجود نداشته باشد آن کابل از نوع خودتنظیم است. شکل 3 محل اتصال کابل کلاچ به دوشاخه را در این دو نمونه را نشان می‌دهد.

سمت راست: کلاچ خودتنظیم خلاصی                      سمت چپ: کلاچ قابل تنظیم خلاصی
شکل 3- مقایسه دو نوع کلاچ با راه‌انداز کابلی در رگلاژ کلاچ

بر اساس جدول بازدیدهای دوره‌ای که در کتاب راهنمای مشتری برای بررسی کلاچ بیان شده است باید میزان خلاصی کلاچ بررسی شود بعلاوه در صورت مشاهده علائم خرابی کلاچ در صورت قابل‌تنظیم بودن کلاچ قبل از هر گونه تعمیر ابتدا به رگلاژ کلاچ اقدام شود.

شکل 4- پمپ بالایی – MVM 530

تنظیم دوشاخه کلاچ یا تنظیم خلاصی پدال

همانطور که قبلاً اشاره شد این روش در سیستم‌های راه‌انداز از نوع سیمی متداول است. برای این کار موتور را خاموش کرده اجازه دهید موتور به اندازه کافی سرد شود تا درصورتی‌که تماس دست با بدنه موتور یا گیربکس دچار مشکل نشوید. قبل از انجام تنظیم به‌سلامت واشرهای لاستیک‌های مرتبط توجه شود. (شکل 5 و 6)

شکل 5- بررسی منجید کابل کلاچ – تیبا

شکل 6- بررسی لاستیک تکیه‌گاه کلاچ

در مرحله بعد دوشاخه کلاچ حرکت داده شود حداقل خلاصی حدوداً یک الی سه میلیمتر که با حرکت‌دادن دوشاخه کلاچ زیر دست حس شود. به عبارت ساده یک الی سه میلیمتر دوشاخه بتواند بدون ایجاد کشیدگی روی سیم کلاچ حرکت کند. درصورتی‌که میزان خلاصی دوشاخه بیشتر و یا کمتر از حد توصیه شده توسط شرکت خودروساز باشد. با سفت کردن و یا شل کردن مهره تنظیم باید میزان خلاصی موردنظر را ایجاد کرد. شکل 7 این حالت را بر اساس راهنمای تعمیرات خودرو تیبا، ساینا نشان می‌دهد.

شکل 7- بررسی میزان خلاصی دوشاخه کلاچ

1-غلاف سیم کلاچ 2- مهره تنظیم 3- لقی مجاز
4- پدال کلاچ 5- خلاصی پدال 6- فاصله پدال تا کف در انتهای کورس 7- کورس پدال
شکل 8- نوعی کلاچ سیمی و پیچ تنظیم

همانطور که در شکل 8 مشاهده می‌شود، پیچ تنظیم کلاچ (شماره 2)در محل تکیه‌گاه قرار گرفته است.
موضوع دیگری که می‌تواند به طول عمر بیشتر سیستم کلاچ کمک کند تعیین حد کلاچ گیری برای تعویض دنده مطلوب است، به عبارتی هر چقدر طول حرکت بلبرینگ کلاچ که روی شاخک‌های دیسک فشار ایجاد می‌کند کمتر باشد؛ یعنی فنرهای دیسک کلاچ کمتر فشرده شوند به شرطی که نیروی موتور با گرفتن پدال کلاچ کاملاً قطع شود، طول عمر دستگاه کلاچ بیشتر می‌شود.
قبل از انجام فرایند تنظیم پدال کلاچ، بهتر است موتور در دمای نرمال قرار بگیرد سپس فرایند تنظیم انجام شود.
به‌صورت کلی باید گفت که اولاً با گرفتن پدال کلاچ از قطع نیروی موتور به گیربکس مطمئن شده (تعویض دنده به‌راحتی انجام شود) و در ثانی راه رهاسازی پدال کلاچ تا حرکت خودرو از کف کابین کم باشد.

تنظیم کورس پدال

تنظیم بعدی در کلاچ، تنظیم کورس کلاچ هست. روی بسیاری از خودروها این تنظیم امکان پذیر نیست، بنابراین قبل از هر کار باید امکان انجام این تنظیم بررسی شود. برای این کار کافی است پدال کلاچ ورد بررسی قرار گیرد.در صورتی که مجموعه پیچ‌ومهره کنترل‌کننده مشابه شکل 9 مشاهده گردد میتوان گفت که امکان تنظیم کورس پدال نیز وجود دارد.

A: راه‌انداز هیدرولیکی B : نوع راه‌انداز سیمی
1- مهره قفلی 2- مهره تنظیم 3- کف کابین 4- کورس پدال کلاچ
شکل 9 – تنظیم کورس پدال کلاچ در دو مدل هیدرولیکی و سیمی

به‌صورت کلی کورس پدال کلاچ بین 177 الی 225 میلیمتر است عدد دقیق آن در راهنمای تعمیرات سیستم کلاچ هر خودرو آمده است. اگر کورس پدال کمتر یا بیشتر از این عدد باشد. با استفاده از پیچ‌ومهره محدودکننده، کورس باید تنظیم شود

نکات مهم مرتبط با رگلاژ کابل کلاچ

نکته بسیار مهم: اگر پس از ضعیف‌شدن دیسک کلاچ مقدار طول حرکت دوشاخه کلاچ (بلبرینگ کلاچ) برای قطع نیروی موتور به گیربکس کافی نبوده و تعمیرکاران اقدام به سفت نمودن کابل کلاچ می‌نمایند تا در تعویض دنده گیربکس مشکلی ایجاد نشود، این موضوع همانطور که اشاره شد درگیری دائمی بلبرینگ با دیسک کلاچ را سبب می‌شود اگرچه در کوتاه‌مدت ایراد سختی تعویض دنده گیربکس برطرف می‌شود؛ ولی باید در نظر داشت که خسارت‌های دیگری از قبیل خرابی بلبرینگ کلاچ و فرسایش شدید بغل یاتاقانی میل‌لنگ را موجب می‌شود که عواقب خطرناکی برای موتور خودرو و هزینه کامل موتور را در پی دارد.
حتی در کلاچ‌های با راه‌انداز کلاچ هیدرولیکی دست‌کاری اهرم‌های رابط انتقال نیرو به دوشاخه کلاچ به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و سبب مشکلات آینده خواهد شد.
متأسفانه، در برخی از خودروهای صفر تنظیم نادرست کابل کلاچ به علت اشکالات تولید در عدم هم مرکزی مجموعه گیربکس با موتور نیز مشاهده گردیده چرا که جهت رفع نارضایتی مشتری در تعویض دنده گیربکس اقدام به سفت کردن کابل کلاچ می‌نمایند که این کار بسیار نادرست است.